Zijn jouw vakbekwaamheid en motivatie future proof?

De waarde van door organisaties geboden producten en services, maar ook de waarde van door professionals geboden kennis er ervaring devalueert. Wat we kunnen en weten wordt minder relevant dan hoe jij leert, je aanpast aan veranderingen en ‘Neue Kombinationen’ maakt. Dat geldt in onze tijd voor organisaties, maar zeker ook voor professionals.

We worden geacht steeds beter te worden in onze professie en tegelijkertijd wendbaar en creatief te zijn. Een uitdaging waar organisaties niet alleen en uitsluitend in kunnen voorzien én die steeds verder verlegd wordt naar de professionals zelf. Actief werken aan professionele identiteit ontpopt zich meer en meer als de nieuwe, ultieme vorm van flexibiliteit met de arbeidsmarkt als speelveld.

De onvoorstelbare toekomst

Onze zomervakantie begint ook dit jaar in Verona. Daar bezoeken wij steevast in het eeuwenoude Colosseum een voorstelling van Puccini. Dit jaar was het de beurt aan zijn ‘capolavoro’ AIDA. Mijn gedachten dwaalden echter deze keer vrij snel af. Naar het afgelopen jaar. Naar andere voorstellingen. Voorstellingen met als thema de toekomst van de arbeid en de arbeidsmarkt. Arbeidsmarkt futurologen lijken niet anders meer te doen dan het geven van voorstellingen. Ze trakteren ons op ‘hun’ meest spannende of meest angstaanjagende toekomstbeeld. Voor de gelukkigen onder werken deze bijeenkomsten als ‘wake-up calls’. Thuis op de bank gezeten worden we ook nog gefêteerd op de meest mooi gemonteerde toekomstfilmpjes (‘Shift Happens’), begeleid met opzwepende beats van Underworld. Het is een heel circus geworden, zeg maar een hele industrie. ‘Predicting the future’ door (academische) entertainers, die ironisch genoeg, zelf aan het begin van elk optreden hun toehoorders verzekeren dat niemand (meer) in staat is verder te kijken dan 2 tot maximaal 5 jaar.

De toekomstbestendige professional neemt zelf de regie

Van zingen over naar werken aan de toekomst. Het zijn ondernemers en ondernemingen die feitelijk constant werken aan en geconfronteerd worden met die toekomst. Ze prepareren zich erop en maken die toekomst voor een deel. Omgevingsbewustzijn noemen ze dat in management-jargon. Het je als onderneming bewust zijn van je omgeving en daar adequaat op handelen en reageren. Het is natuurlijk allemaal vrij relatief, maar volgens kenners is het ondernemen vele malen moeilijker dan vroeger. ‘Ondernemender’ lijkt mij het ondernemen als activiteit zeker geworden. De tijd van ondernemen binnen een maakbare omgeving en controleerbare toekomst  – de tijd van de T-Ford -, die is definitief voorbij. Organisaties speelden tot voor kort wendbaar en adaptief in op hun omgeving en op de toekomst. Het toverwoord in hun arbeidsmarktstrategie was daarbij flexibilisering, enerzijds voor het oplossen van het hebben van teveel of te weinig werknemers (numeriek), anderzijds voor de vraag of niet-vraag naar bepaald soort professionals (functioneel).

Maar de toekomst is de toekomst niet meer, zou je kunnen zeggen. De huidige digitale revolutie vraagt om een nieuwe arbeidsmarktstrategie. Niet qua numerieke of functionele inzet van werknemers maar qua professionele mentaliteit bij de professionals zelf. De toekomstbestendige professional houdt de regie in eigen hand en neemt verantwoordelijkheid voor de keuzes die hij/zij maakt om goed werk te willen leveren.

Omarm spanningen en tegenstellingen

Zet je top-ondernemers bij elkaar om te praten over die andere toekomst (in plaats van eraan te werken), dan vind je op gepaste afstand van Verona de plaats Davos in Zwitserland. Daar verzamelde zich recentelijk vaker de top van de ondernemende wereld met de toekomst van arbeid als onderwerp. Ik was erbij en ja de taal, de opera, dat geluid, dat is hier volstrekt anders. Of beter, anders geworden! V.U.C.A, zo luidt de opera. Het plot is verrassend ‘bescheiden’ voor ondernemers. Geen grote ambities meer om alles definitief te willen veranderen. Integendeel, V(olatility), U(ncertainty), C(omplexity), A(mbiguity), de nieuwe toekomst(muziek), ademt een soort erkenning uit dat er gewoonweg geen definitieve oplossingen voor alle uitdagingen bestaan en dat het beste is dat je dat gewoon accepteert. Je moet ‘domweg’ steevast zoeken naar de beste oplossingen op het moment, erkennen dat bepaalde spanningen en tegenstellingen inherent zijn aan ons samenleving en nooit zullen worden opgelost. Het lijkt dat de opera is geschreven door (dwars)denker Douglas Rushkoff.

Het einde van de stereotype professional

Op een van de vele lezingen werd duidelijk wat deze houding betekent voor een mogelijk te hanteren arbeidsmarktstrategie en voor professionals zelf. Een CEO van een grote internationale organisatie maakte zich in zijn bijdrage geen zorgen om mensen te krijgen (vast of flexibel) maar wel over wat hij noemde het fenomeen van de ‘toekomstgerichte professional’ : ‘er is geen tekort aan professionals in de markt maar wel een tekort aan professionals die analytisch en ondernemend met veranderingen zelf omgaan”. Ik begreep het nog niet helemaal en bezocht daarom een workshop over dit thema georganiseerd door een vermaard internationaal opererend advocatenkantoor.  Het ging hier over het einde van de stereotype advocaat – de ‘corporate lawyer’ die achter zijn bureau adviseert over een mogelijk juridisch probleem en ondernemende professionals zoveel mogelijk waarschuwt. Deze blijkt ingewisseld voor de professional gezeten aan de voorkant van het bedrijf. Naar het team dat ‘in house’ en agile nadenkt over vooral mogelijkheden van ieder nieuw product. Een advocaat die meer opereert als ‘privacy and product counsel’ en vaak maanden fulltime bij de klant zit. In een belendend vertrek zaten juristen van AirBnB metterdaad uit de doeken te doen wat dit gedrag aan ondernemende casuïstiek oplevert. Mijn beeld van de saaie jurist is hiermee definitief verleden tijd.

Drie tips om je professionele identiteit te versterken

Als echte ondernemers gaf men ons ook iets mee in Davos. Geen dik libretto met teksten maar enkele ’takeaways’, wellicht om thuis zelf te ‘zingen’.

• Be the best in your profession;

Streef er als professional naar de beste te willen zijn in je professie, met die aantekening dat je in de moderne wereld maar in 2 tot 3 dingen echt goed kunt zijn (‘hyperspecialisatie’)

• Be the best in change;

Volg als professional altijd de ontwikkelingen in jouw vakgebied, teneinde mee te kunnen gaan met de veranderingen

• Be the best in designing your professional playing-field;

Eén organisatie of jouw huidige organisatie is soms te beperkt als speelveld om je als professional te ontwikkelen. Bepaal en creëer zelf je (leer)omgeving en wees kritisch in je keuzes. Want: organisaties worden meer en meer afhankelijk van professionals die in hun professie vooroplopen en getuigen van innovativiteit en ondernemerschap.