Nieuwe kerndocent Tijn Ponjee over de schurende kanten van leiderschap: ‘Zonder wrijving geen glans’

De leergang Leiderschap in Management heeft een nieuwe kerndocent: Tijn Ponjee. Ze is ex-topsporter, zelfstandig ondernemer en auteur. Haar specialiteit is onder andere leiderschapsontwikkeling. Wat trekt Tijn hieraan? ‘Ik wil mensen helpen om de beste versie van zichzelf te worden. En ze doen inzien hoeveel goeds ze te geven hebben wanneer ze in verbinding staan met zichzelf en anderen.’

In samenwerking met haar voorganger, Rob Vinke, heeft ze al een aantal keren meegedraaid als docent in de leergang. Dit keer drukt ze haar stempel als kerndocent. Wat zijn haar redenen om deze rol op zich te nemen? ‘Wat ik bijzonder vind aan werken met leiders is dat ze veel impact hebben. Door ze te leren hoe ze effectiever kunnen leidinggeven, hoop ik bij te dragen aan een gezondere werkomgeving met gelukkige mensen. Daarbij vind ik het boeiend om bezig te zijn met leren en ontwikkelen en hoe je dat op een goede manier vormgeeft.’

Geen trukendoos, maar authentiek leiderschap

Wat maakt leiderschap volgens Tijn effectief? ‘Als leider heb je te maken met mensen die op jou leunen. Om in de goede richting te kunnen sturen, is het belangrijk om te weten hoe je een leider wordt die mensen meekrijgt. Hoe anderen zich door jou gezien voelen. Hoe je ervoor zorgt dat jouw leiderschap niet uit een trukendoos komt, maar authentiek is. En hoe je vanuit die authenticiteit de mensen om je heen verbindt. Hier hecht ik veel waarde aan en het komt daarom op allerlei vlakken en lagen in mijn werk ook terug.’

Het confronterende van leiderschap

Doeltreffend leidinggeven komt je niet aanwaaien en vergt de nodige zelfreflectie. Dat is niet altijd makkelijk. Tijn: ‘Het is confronterend om naar je leiderschapsstijl te kijken, omdat je dan ook dingen tegenkomt die je minder leuk vindt of die pijnlijk zijn. Ik stuit op dat gebied soms op gezonde weerstand. Maar tegelijkertijd geldt wel: daar waar weerstand is, wordt geleerd. Zonder wrijving geen glans, zeggen ze weleens. Je kunt het dus ook optimistischer bekijken: het is toch überhaupt fascinerend dat wij mensen een lerend en reflectief vermogen hebben dat ons helpt steeds beter te worden op bepaalde vlakken? Juist door die zelfreflectie worden we een fijner, gezelliger en efficiënter mens. Om daar te komen is het voelen van ongemak soms onvermijdelijk, maar in mijn ervaring altijd bevrijdend.’

Verhouden tot de context

Tijn helpt leiders niet alleen op zichzelf te reflecteren, maar ook op de omgeving waarin ze zich bevinden. ‘Leiders in organisaties hebben te dealen met de hele context die ze daar aantreffen. Die is meestal niet zonder meer veranderbaar. Maar ze moeten zich er toch tot zien te verhouden. Ik help ze antwoorden te geven op die context. Hoe kun je bijvoorbeeld laveren? Hoe kun je omgaan met de dynamieken die je tegenkomt en de effecten hiervan op jezelf en anderen? Hoe ga je om met tegenslagen en weerstand, zowel bij jezelf als bij anderen. Dat vind ik mooie thema’s om mee aan de slag te gaan.

De rol van overdrachtsfenomenen

Welke leervragen komt Tijn nog meer tegen? ‘Mensen willen vaak weten hoe ze om kunnen gaan met een bepaald type medewerker, hoe ze zich serieuzer genomen kunnen voelen, hoe ze beter hun punt kunnen maken, en hoe ze hun plek kunnen innemen als leidinggevende. In het antwoord op deze vragen spelen onze aangeleerde patronen een rol. We hebben namelijk te maken met diepgewortelde patronen die al in onze jeugd en opvoeding zijn meegegeven. Dat heeft veel weerslag en effect op hoe je als volwassene omgaat met de dingen die je tegenkomt. Als je bijvoorbeeld een mening hebt over iemand, dan is dat ingegeven door je eigen referentiekaders.’

Dit fenomeen noemen we overdracht en die overdrachtsfenomenen zijn er altijd. ‘Dat geldt voor een leider des te meer, omdat medewerkers hun eigen behoeften op jou projecteren en je zien als een soort vader- of moederfiguur die iets voor hen moet oplossen. Voor je het weet ga je heel hard aan het werk en kom je erachter dat je het nooit goed genoeg kunt doen. Het komt daarom regelmatig voor dat ik met leiders reflecteer hoe ze zo’n situatie aanpakken en wat daarbij hun eigen patronen zijn, en die van de ander. Ze leren dat scherp te onderscheiden en zo effectiever te sturen op de onderstroom.’

Leiderschap in Management

In de leergang brengt Tijn de deelnemers zowel theorie als praktische kennis bij. ‘Je leert kennismaken met bepaalde managementtheorieën. Voor de deelnemers is het goed om hierover te leren, omdat de theoretische kaders ze een stevige basis geven. Veel van de mensen die bij AOG komen hebben daar behoefte aan. Ze doen dingen al jaren op een bepaalde manier en willen weten of het anders kan. Voor hen is het dus fijn om houvast te hebben aan bepaalde modellen, zienswijzen en invalshoeken. En ook de gedragscomponent hierin mee te kunnen nemen.’

Want wat verder ook aan deze leergang ten grondslag ligt is het hoe: vaak gericht op gedrag. ‘Je kunt namelijk wel een theorie hebben, maar je moet daarnaast ook weten hoe je als leider verbindt en zorgt dat het gaat stromen. Je wilt immers dat mensen aansluiten bij de nieuwe beweging. Bij mensen die dwarsliggen is het zaak om manieren te vinden om ze de boot in te krijgen. Daar is zelfsturing en reflectie voor nodig, zodat je niet in een soort ergernis of boosheid terechtkomt, of gaat duwen en trekken.’ Tijn ziet de leergang als een mooie mix tussen theoretische kaders en de wisselwerking hiervan met de eigen rol en het gedrag als leidinggevende. ‘Wat mij betreft het recept voor effectief en authentiek leiderschap.’

Meer informatie over de deeltijdopleiding Leiderschap in Management? Download de brochure