‘Mijn ogen zijn naar binnen en naar buiten opengegaan’

Van origine heeft Marjan van der Weij een achtergrond in de Technische Planologie. Ze begon haar loopbaan bij de gemeente Groningen dan ook in het ruimtelijk domein. Tegenwoordig werkt ze als manager van de Concernstaf en is ze daardoor nauw betrokken bij de grote transities die de gemeente doormaakt. Een goede reden om zich aan te melden bij het programma Persoonlijk Leiderschap in Transities van AOG School of Management.

“Vrij snel na mijn studie ben ik bij de gemeente gaan werken. Eerst werkte ik in mijn eigen vakgebied, maar na een paar jaar rolde ik door naar een functie als bestuursadviseur. In die periode heb ik een aantal spannende trajecten meegemaakt. Zo was ik een paar keer na de gemeenteraadsverkiezingen betrokken bij de formering van een nieuw college. Dan heb je als ambtenaar een bijzondere rol. Als linking pin van de organisatie zit je middenin een politiek proces. Je krijgt dus alles mee. Als ambtenaar bereid je de keuzes voor en breng je de consequenties in beeld, zodat er politiek goed afgewogen besluiten genomen kunnen worden. Natuurlijk komt het voor dat je het een keer oneens bent met zo’n beslissing, maar ik ben nooit in gewetensnood gekomen.”

Burger en ambtenaar
“Deze gemeente heeft medewerkers die enorm bevlogen zijn. Ze hebben echt liefde voor de stad. Ik heb jarenlang mogen meewerken aan processen in en met de samenleving. Die ervaring gebruik ik nu om anderen te motiveren om van buiten naar binnen te werken. We willen als gemeente een kanteling maken door medewerkers meer met één been in de samenleving te laten staan. Je bent ambtenaar, maar ook burger. Waar we als overheid gewend zijn te betalen en te bepalen maken we een omslag naar luisteren en meedoen. Zo voeren we een aantal experimenten uit om zeggenschap meer naar burgers te brengen. Een voorbeeld hiervan is de coöperatieve wijkraad in de Oosterpark. Die raad bestaat uit gelote burgers en raadsleden en samen beslissen ze over het budget, de plannen en ontwikkelingen in de wijk.”

Op zoek naar mijn drijfveren
“Vanwege de grote transities die we als gemeente doormaken, was ik op zoek naar een opleiding die me zou helpen de energie te vinden en de daadkracht aan te wakkeren die nodig zijn voor dit soort processen. Ik had daar ook een persoonlijke reden voor: ik wilde iets gaan doen om weer dichter bij mijn eigen drijfveren te komen. Ik werk heel hard, maar merkte dat het vlammetje begon te doven. De transities waaraan ik werk kosten veel energie. Het gaat om lastige cultuurkwesties en taaie processen die van lange adem zijn. Ik zocht naar mijn kracht, naar een manier om mijn werk op anders te benaderen. Een opleiding waarvoor ik veel zou moeten leren vond ik niet geschikt. Ik kan dat namelijk heel goed, haal een papiertje en dat is het dan. Ik wilde iets bij mezelf losmaken. Tegelijkertijd had ik behoefte aan een leergang waarbij ik ook kennis zou opdoen en in contact zou komen met mensen die net als ik te maken hebben met grote transities. Dit programma voldeed aan beide wensen.”

Veranderen is patronen doorbreken
“Het grootste inzicht tijdens het programma is dat iedereen ‘volgebakken’ is met patronen die tijdens het samenwerken kunnen botsen en elkaar kunnen versterken. Organisaties hebben ook zo hun eigen patronen en die zijn lastig te doorbreken. Dat kan wel, maar het begint altijd bij jezelf. Ik heb geleerd dat de patronen in jezelf je drijfveren kunnen helpen of belemmeren. Je kunt ze veranderen, maar dat is iedere dag opnieuw hard werken. En als je anderen daartoe wilt motiveren moet je ze toelaten in jouw wereld van vragen en twijfels, zodat ook zij bereid zijn hun onzekerheden te tonen en risico durven te nemen. Ook kijk ik bewuster naar patronen van anderen. En ja, zo’n proces is leuk, omdat het vooral vanbinnen moet komen. Mijn ogen zijn niet alleen naar binnen opengegaan maar ook naar buiten. Ik zie beter wat er voor een ander speelt en ben daardoor milder geword. Dat proces is nog steeds gaande. Ik besef dat ik aan het begin van mijn eigen transitie sta en dat ik nog niet klaar ben.”

Creatieve kant
“Ik ben altijd een harde werker geweest, heel doelgericht en loyaal. Dat ben ik nog steeds, maar ik heb ook een creatieve kant die onderbelicht was geraakt. Die kant laat ik in mijn werk meer toe. Bijvoorbeeld in de rolverdeling tussen mij en mijn directe collega. Maar ook tijdens een intern project om te zorgen dat we als ambtenaren minder pingpongen: eerder ter zake komen en minder lang elkaar met argumenten bestoken. In drie keer moet het klaar zijn: ik vind dit, jij vindt dat, ik vind dat daarvan en dan vinden we een oplossing en komen we tot een besluit. We hebben in alle vergaderruimtes anti-pingpongposters opgehangen en stickers geplakt. Het was heerlijk om dit project samen met een enthousiaste groep collega’s te bedenken en uit te voeren. Juist doordat we er iets leuks van hebben gemaakt was het gemakkelijker om anderen mee te krijgen.

Oplaaiend vuur
“Het programma heeft me als mens veel gebracht. Zo ben ik dichter bij mijn emoties gekomen en verkramp ik minder snel. Verder heb ik net een maand vrij genomen om te ervaren hoe dat is: vrij zijn om andere dingen te doen dan werken of op vakantie gaan. In die maand ben ik een roman gaan schrijven. Ik fietste door de regio en zat dan op een bankje te schrijven. Het is het leukste wat ik in jaren heb gedaan, het werkt louterend en bevrijdend en soms ben ik heel trots als ik een bepaalde sfeer heb kunnen neerzetten. De interne vlam is goed gaan branden! Door het schrijven van dit boek moet ik gevoelens oproepen die ik normaal zou wegstoppen.  Er is een proces in mijzelf op gang gekomen, waarbij ik steeds dieper durf te gaan. Dat zou ik zonder deze opleiding nooit hebben gedaan.”

Dit interview met Marjan van der Weij is afgenomen door Marjan Brouwers in opdracht van AOG School of Management. Ook geïnspireerd door het verhaal van Marjan? Kijk dan op de opleidingspagina van Persoonlijk Leiderschap in Transities of volg het inspiratieseminar op 20 september bij Thermen Bussloo.