Managementboek over het volk van de vinders van dingen

boek henkZo’n tien keer per jaar treedt Henk van der Honing op als docent van bij de leergang Bedrijfskunde en Leiderschap van AOG School of Management. Al jaren verzorgt hij het onderdeel leiderschap en leiderschapsontwikkeling: thema’s die hem na aan het hart liggen. Het is dan ook geen wonder dat hij hierover een boek heeft geschreven, samen met co-auteur Marcel Douma, met de intrigerende titel ‘Wij, het volk van de vinders van dingen.’

Henk van der Honing en Marcel Douma kennen elkaar van het consultancybureau waarvoor ze jaren geleden allebei werkten. Hun roots liggen in Groningen, waar Van der Honing Psychologie studeerde en Douma Bedrijfskunde. Van der Honing is naast zijn werk als docent ook organisatieadviseur en coach. Marcel Douma is sinds de verkoop van het familiebedrijf werkzaam als mediator en geeft daarnaast workshops, trainingen en gastcolleges over onder andere ondernemerschap en mediation. Samen schreven ze in 2009 het boek ‘Nieuwe Voeten’, een briefwisseling over ondernemerschap in de nieuwe tijd. Van der Honing: “We deelden een stiekem verlangen om ook op te schrijven wat we om ons heen zagen gebeuren, over wat er gebeurt op het gebied van ondernemerschap.”

De grote wijsheid van Maxima’s vermaledijde uitspraak

Dat verlangen liep uit op een intensief project dat uiteindelijk leidde tot de publicatie van hun eerste managementboek. In dit tweede boek van hun hand gaan de auteurs dieper in op de oorzaken van de fundamentele maatschappelijke verschuiving die ze waarnemen en wat dat betekent voor leiderschap, afgewisseld met – verrassend genoeg – sprookjes. Zelf vinden ze dat geen verrassende keuze. Van der Honing: “Diepere waarheden zijn vaak verborgen in verhalen en sprookjes. Het is gemakkelijker om een inzicht te accepteren als het in een verhaal is verpakt.” Het sprookje uit de titel van het boek kwam voort uit de reis die Maxima indertijd maakte langs de culturen van Nederland. Van der Honing: “Na afloop deed zij de vermaledijde uitspraak dat de Nederlander niet bestaat. Het hele land viel over haar heen, maar ik vond het een teken van grote wijsheid wat ze zei. Ze wees er namelijk op dat wij een volk zijn met een grote diversiteit. Wij waren het volledig met haar eens en daarom hebben we dit boek aan haar opgedragen.”

Is het pluis?

Voordat Douma en Van der Honing begonnen aan dit boek, discussieerden ze lang en vaak over wat leiderschap inhoudt. Van der Honing: “Leiderschap gaat steeds meer over persoonlijk leiderschap, iets wat we allemaal kunnen ontwikkelen. Daarbij gaat het met name om zelfkennis: hoe leer ik mezelf kennen in mijn passie en talent, waarvoor mag je me wakker maken? Leiderschap is veel meer dan iemand langs een lat leggen van persoonlijkheidskenmerken. Het gaat om de verbinding die je maakt waardoor anderen bereid zijn om jou te volgen. De doorslaggevende factoren zijn oprechtheid en authenticiteit. Staat iemand dicht bij zichzelf waardoor het gemakkelijk is om een vertrouwensband op te bouwen? Is iemand integer, is het pluis? Dat zijn elementen die belangrijk zijn als het erom gaat of je bereid bent om iemand te volgen.”

Wat niet meer werkt

Leiderschap is lang gebaseerd geweest op macht, angst en behoudzucht, zegt Douma: “Dat werkt niet meer. Niet in het bedrijfsleven en ook niet in de politiek. In de politieke arena gaat het om het spel van de belangen. Als je echt authentiek wilt zijn dan kun je de kaarten niet meer aan de borst houden. We zitten in een versnelling. Een technologische versnelling maar ook een die te maken heeft met hoe we in de samenleving met elkaar omgaan.” Dat die versnelling op weerstand stuit, is geen verrassing vult Van der Honing aan. “Het is heel menselijk om vast te willen houden aan die oude structuren, omdat je identiteit daarmee verbonden is. Wat dan vaak gebeurt is dat je zoveel mogelijk mensen om je heen verzamelt die er niet zo over denken als jij.” Een andere reactie is denken dat de wetenschap het antwoord heeft. Van der Honing: “De ratio heeft ons veel moois gebracht, maar we zijn er in doorgeschoten: we kunnen niet alles beheersen en bedenken. Juist in een crisis moet je je niet wenden tot een mening of tot kennis maar tot wijsheid. Wijsheid gaat verder dan kennis, gaat in feite voorbij kennis. Wijsheid betekent dat je afgaat op je innerlijk in plaats van je ratio. Je voelt aan wat werkt en wat niet.”

Gewoon doen

Leiderschap tonen is ook een kwestie van doen, vervolgt Douma. Zo was er in Scandinavië een man die een oproep deed via de sociale media om het zwerfvuil met z’n allen op te ruimen. Binnen twee dagen was alles weg. Niet voor niets staat Nico Rienks achterop het boek. Ook een echte doener: deze Olympische roeier wil in 2018 goud winnen met de Dames Holland Acht. Daarvoor heeft hij zelf, buiten de structuren van de bond om, getalenteerde roeisters geselecteerd. Douma: “Hij draait de zaken om. Hij doet alles zelf, maar zonder iemand buiten te sluiten. Integendeel, de roeibond is welkom. Dat werkt, gewoon doen.”

Vertrouwen en verbinden

De titel van het boek verwijst naar de neiging van Nederlanders om overal iets van te vinden. Douma: “Wij horen zelf ook bij het volk van vinders van dingen. Iets vinden is een heel menselijk mechanisme. Maar als we ons ingraven in onze eigen overtuigingen staan we niet meer open voor anderen. Dan is er geen vertrouwen en verbinding. Dan val je terug in de oude, vertrouwde structuren en ga je je verdedigen.” In een tijd van verandering en chaos is iets anders nodig, vult Van der Honing aan: “Dan hebben we een verbindende kracht nodig die boven het vinden van dingen uitstijgt. Dat is leiderschap. En het mooie is dat we dat allemaal kunnen. Sterker nog, dat doen we al. Dat is de democratisering van leiderschap die al gaande is. Niet geïnitieerd door een leider, maar iets dat van onderaf komt van de mensen zelf. Mensen gaan zelf op zoek naar antwoorden op innerlijke vragen, ze beginnen een onderneming, worden deel van een netwerk van anderen met wie ze zich verwant voelen. Dat is de grote verandering die nu gaande is.”

Dit interview is een bijdrage van Marjan Brouwers.
[/av_textblock]

Op de hoogte gehouden worden?

Elke maand sturen we nieuw gepubliceerde kennisartikelen en houden we je op de hoogte van (gratis) inspiratiesessies en relevante informatie over onze academische opleidingen.