Effectieve verandering begint bij zelfreflectie

In de jaren 60 werden organisaties geconfronteerd met maatschappelijke omwentelingen, zoals de burgerrechtenbeweging en tweede-golf feminisme, die ingrijpende veranderingen teweegbrachten in de verwachtingen van werknemers en consumenten. De jaren 80 introduceerden op hun beurt economische deregulering, wat leidde tot intensere concurrentie en een dynamischer speelveld. De geschiedenis toont aan dat organisaties altijd onderhevig zijn geweest aan externe invloeden, maar de aard van de externe druk op organisaties verandert wel. Tegenwoordig staan organisaties voor complexe, grensoverschrijdende vraagstukken als sociale ongelijkheid en digitalisering waarbij samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en burgers van essentieel belang is. 

Een nieuw tijdperk van verandering 

Hoewel veranderingen altijd onderdeel zijn geweest van het organisatorische landschap, is de aard van deze veranderingen drastisch verschoven. Wat deze tijd uniek maakt, is dat organisaties steeds vaker geconfronteerd worden met ‘derde orde transitie-vraagstukken’. Dit zijn problemen die raken aan grotere maatschappelijke systemen, en vragen om een bredere samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en samenleving. Volgens Marco de Witte, kerndocent van de leergang Verandermanagement, vraagt dit om een transformatie in leiderschap en organisatiecultuur: zelfbewust, flexibel en gericht op het grotere geheel. 

Succesvol veranderen begint bij jezelf 

Bij het begeleiden van veranderingen richten leiders zich vaak op strategie en proces, terwijl de echte sleutel tot succes vaak begint bij henzelf. Stel je een scenario voor waarin een organisatie een nieuwe strategische koers uitstippelt. De implementatie blijkt echter weerbarstig: weerstand in het team, stagnerende resultaten en oplopende spanningen. Veel leiders reageren instinctief met meer controle of hard werken, maar dit kan de situatie juist verergeren. Zoals De Witte stelt begint gedragsverandering met het onder de loep nemen van je eigen patronen en reacties. 

Onze instinctieve reacties in stressvolle situaties zijn vaak diepgeworteld. Denk aan perfectionisme, pleasegedrag, of een neiging tot terugtrekken. Deze patronen beïnvloeden niet alleen hoe wij leidinggeven, maar ook hoe teams functioneren. Het doorbreken van deze automatische gedragingen opent de deur naar een cultuur van innovatie en groei. Het vereist echter zelfreflectie en moed om deze patronen te herkennen en te veranderen. 

Het doorbreken van vastgeroeste patronen 

Een bestuursvoorzitter van een grote organisatie ontdekte hoe diepgewortelde patronen zijn leiderschap beïnvloedden. In een bedrijf met een hiërarchisch verleden versterkte zijn drang tot hard werken de spanningen binnen de organisatie. Pas toen hij zijn gedragspatroon herkende en bewust aanpaste, creëerde hij ruimte voor dialoog, balans en samenwerking. Dit leidde niet alleen tot betere resultaten, maar ook tot een meer inclusieve, evenwichtige werkomgeving met ruimte voor persoonlijke ontwikkeling binnen het team. 

Van inzicht naar impact: 4 concrete stappen 

Effectief veranderen vraagt om leiders die bereid zijn zichzelf onder de loep te nemen. Begin met deze stappen: 

  1. Herken je patronen: Hoe reageer je onder druk? Heb je de neiging om te controleren, je terug te trekken of juist te pleasen? Breng dit in kaart. 
  2. Onderzoek je drijfveren: Vraag jezelf af waarom je op een bepaalde manier reageert. Welke overtuigingen of angsten liggen hieraan ten grondslag?
  3. Experimenteer met nieuw gedrag: Durf uit je comfortzone te stappen en probeer bewust ander gedrag. Dit inspireert ook je team om hetzelfde te doen. 
  4. Creëer ruimte voor dialoog: Stimuleer een cultuur waarin tegenspraak wordt gewaardeerd en samenwerking centraal staat. 

Verandering begint bij jou 

De grootste verandering begint met leiders die zichzelf durven te transformeren. Effectieve leiders begrijpen dat verandering begint bij henzelf. Zoals Marco de Witte het verwoordt: “Zorg dat je je bewust wordt van je onbewuste patronen en vraag je af of die functioneel zijn in de veranderopgave waar je voor staat. Alles wat helpt om jezelf beter te leren kennen is goud.” Door bewust te werken aan je eigen ontwikkeling, kun je niet alleen je organisatie transformeren, maar ook bijdragen aan bredere maatschappelijke vooruitgang. 

Wil je met actuele kennis en vanuit zelfbewustzijn met meer impact leidinggeven aan verandering? Ontdek de leergang Verandermanagement en vergroot niet alleen je praktische vaardigheden, maar ook jouw inzicht om echt verschil te maken. 

 

Op de hoogte gehouden worden?

Elke maand sturen we nieuw gepubliceerde kennisartikelen en houden we je op de hoogte van (gratis) inspiratiesessies en relevante informatie over onze academische opleidingen.