Effectief denken en diversiteit

We kennen allemaal het dilemma diversiteit als praktische uitdaging. Kijk je nou alleen naar de man-vrouwverhouding in je organisatie of naar alle verschillen tussen mensen? Minder bekend is de theoretische uitdaging. Hoe laveer je tussen de Scylla van dogmatisme en de Charybdis van versnippering?

De diversiteit van het dilemma diversiteit

Diverse teams presteren beter. Dat merk je ook bij Effectief Denken. Dit programma trekt een diverse groep denkers. Die gaan drie dagen aan de slag met de logica van een goed betoog en het presenteren van een mini TED-talk. Dat laatste in de veilige omgeving van de groep, maar wel in een echt theater. Licht uit, spot aan! De presentatie is het eindproduct waarin alles wat je geleerd hebt samenkomt. Je geeft een vlammend betoog over jouw kijk op het centrale thema van het moment in je eigen branche.

De effectieve denkers leren van thought leaders in het veld. Maar ook van elkaar. Deelnemers uit het bankwezen leren welke thema’s spelen er spelen bij de overheid op gemeentelijk niveau. En zij die op logos gefocust zijn leren van hen die pathos vooropstellen. Natuurlijk kijken we ook naar verschillen in lichaamstaal en stemgebruik. Zonder diverse groep deelnemers geen mooi programma Effectief Denken.

Toch zijn er ook vragen over diversiteit. Die zijn meestal alleen praktisch van aard. We kennen ze allemaal van de werkvloer. Als je een team mag samenstellen, naar welke diverse eigenschappen kijk je dan? Alleen naar de manvrouw-verdeling, of ook naar etniciteit? Leeftijd? Dit zijn praktische vragen omdat ze aan het einde van het denkproces over diversiteit zitten. We doen net alsof we diversiteit al helemaal begrepen hebben en kijken alleen naar het eindproduct; de implementatie, de praktijk van groepssamenstelling. Maar er zijn diepere vragen die voorafgaan aan tenuitvoerlegging.

Effectieve denkers zijn getraind in het herkennen van de substantiële vragen die aan implementatie voorafgaan. Ik noem dit theoretische vragen over diversiteit. Ze gaan over het denkproces in diverse teams zelf, los van de praktische vraag welke persoon een bestaand team (nog) diverser maakt.

Dogmatisme en versnippering

Dus één stap terug om er straks twee vooruit te kunnen zetten. Je hebt een divers team. Dat team moet beslissingen nemen en doelen behalen. De mensen in je team maken het verschil. Maar welke individuele eigenschappen moeten die hebben? In de taal van Effectief Denken zijn dit de epistemische deugden en biases. Je staat of open voor nieuwe ideeën (een deugd) of je bent dogmatisch (een bias). En je kijkt of onbevangen naar de feiten (een deugd) of je gaat veel te snel mee met wat er nu al gedaan wordt (een bias).

Het theoretische dilemma diversiteit is dat je koers moet houden tussen twee biases. Je vermijdt het dogmatisme van matig diverse teams maar je moet niet overhellen naar de versnippering. De Oudgriekse filosoof Aristoteles (384-322 v. Chr.) heeft het hier al over de doctrine van gematigdheid. Elke deugd kan naar twee kanten verkeerd uitslaan. Openheid is goed, en te weinig openheid zorgt voor dogmatisme. Maar het teveel kan ook stagnerend werken—afleiden, storen, en het middel wordt het doel op zich. Bij Effectief Denken bespreken we handvatten om na te denken over de ideale balans tussen focus en voorwaarts momentum, aan de ene kant, en reflectie vanuit meerdere gezichtspunten aan de andere kant.