Durf de tijd te nemen in tijden van bestuurlijke drukte

prof.dr.mr. Leo Witvliet, docent in de leergang Bestuurlijk Leiderschap

Leiders in een bestuurlijke context moet vorm kunnen geven aan het organiseren van ‘scharrelruimte’. Scharrelruimte om ervaring te kunnen opdoen,  voordat een definitieve keuze gemaakt wordt hoe bestuurlijke vraagstukken op te lossen.

“Welke argumenten heb ik hiervoor? Al in de jaren 90′ gaf de Leidse hoogleraar bestuurskunde Herman van Gunsteren geeft in zijn boekje “De Ongekende Samenleving (DOS) ” aan dat wij leven in een wereld die wij niet meer alomvattende kunnen kennen en dat daardoor de benadering van het maken van een analyse die leidt tot een instructie hoe te handelen, niet meer werkt. Analyse (immer noodzakelijk) leidt echter tot een variatie aan mogelijkheden en dat daartussen kiezen het probleem is. Zie in deze ook het werk van prof. Gerda van Dijk met betrekking tot ecologie. Zomaar kiezen is niet aan de orde, je zult moeten experimenteren en kijken wat werkt en daarop verder bouwen. Ook als er een beslissing is genomen, ook dan nog moet er ruimte zijn om te scharrelen, richting de beste implementatie strategie.

Het boomerang effect van korte termijn oplossingen

Een voorbeeld daarvan is de z.g. decentralisatieopdracht en wat bestuurders aangegeven hebben toen zij reflecteerden op de voorbije periode; “Wij zijn gewoon aan de slag gegaan en komen nu tot de ontdekking dat het beter was geweest even iets meer ruimte aan de voorkant te nemen als bestuurders, alvorens aan de slag te gaan. Vraagstukken van samenwerking met andere partijen, beter vooroverleg met contractpartners en dergelijke was dan mogelijk geweest.” Voor bestuurlijk leiderschap betekent dit dat als politiek bestuurders besluiten nemen, zij denken dat daarmee de zaak geregeld is. Er is toch een besluit genomen. Ja duidelijk, maar om het uitvoerbaar te maken is ruimte nodig om te kijken hoe het beleidsvoornemens gerealiseerd kan worden, de scharrelruimte.

In de dagelijkse praktijk van bestuurders zien wij een overeenkomstig verschijnsel. In de bestuurlijke drukte worden snel beslissingen genomen om op korte termijn maar verlost te zijn van weer een probleem. Wat de ervaring laat zien is dat deze problemen steeds maar weer terugkomen, omdat niet een schepje dieper is gegraven, om te kijken wat de onderliggende oorzaak is. Ook hier is aan te bevelen even iets meer tijd te nemen.

Tijd durven nemen: een belangrijke competentie voor bestuurders in dynamische tijden

In de leergang Bestuurlijk Leiderschap komt aan de orde dat bestuurders de competentie ontwikkeld moeten hebben om alleen te kunnen zijn en om kunnen gaan met de fenomenen haat en angst. Ik voeg daar een vierde aan toe, die ik duid als tijdtolerantie. De competentie om tijd te durven nemen in die gevallen waar er geen voldoende routines zijn opgebouwd, waaruit geput kan worden. Dan is het tegen de weerwil van de haast heen, zinvol tijd te nemen om na te denken, te leren alvorens te besluiten. Ruimte om het vraagstuk te kunnen bevragen.

Dit is een bijdrage van prof.dr.mr. Leo Witvliet, docent in de leergang Bestuurlijk Leiderschap. Hij is zelfstandig adviseur. In 2005 is hij gepromoveerd op een onderzoek naar de contexten waarin interim managers ingezet worden en naar de persoonlijkheidsstructuren van interim managers. Dit is ook het onderwerp in zijn boek ‘De Beeldenstorm’.

Bent u benieuwd geworden wat de leergang Bestuurlijk Leiderschap voor u kan betekenen? Download direct de brochure