De zin van zinvol werk

We werken en studeren het grootste deel van 2020 vanuit huis. Althans, in de beroepen en studies waar dat kan. Waren we tijdens de eerste golf van de coronacrisis zoekend naar hoe we thuiswerken vorm konden geven en raakten we zelfs enthousiast, de tweede golf brengt weer nieuwe inzichten. Een van die inzichten is dat thuiswerken makkelijker is voor wie haar of zijn activiteiten als zinvol ervaart.

Vitaal werk

De aandacht voor zogenaamde ‘vitale beroepen’ tijdens de eerste golf heeft velen aan het denken gezet over wat zinvol werk is. Zijn dat vooral beroepen waarin we mensen redden, of die voor de voedselvoorziening van belang zijn? In die spannende eerste periode van de pandemie leek dat bijna zo te zijn. Vanuit dat perspectief (b)leken dan weer andere functies te worden beoordeeld als ‘nu even minder belangrijk’. Echter, nu we langer met beperkende maatregelen te maken hebben, beginnen we ook andere sectoren te missen. Denk aan de horeca en aan kunst en cultuur. Deze tweede periode van beperkende maatregelen geeft een bredere blik op zinvol werk en leidt tot de vraag: wanneer is werk zinvol?

Zinvol werk; wat ís dat eigenlijk?

De filosoof Frank Martela en theologe Anne B. Pessi, brachten bestaande kennis over zinvol werk bijeen in het artikel Significant Work Is About Self-Realization and Broader Purpose (2018). Ze benoemden als hoofdkenmerk van zinvol werk ‘significance’. Daarmee bedoelen ze dat we het belang van ons werk of studie inzien. Het is makkelijker om onszelf aan het werk te zetten voor iets dat we van belang achten. De vraag die vervolgens opdoemt is: ‘Wanneer vinden we ons werk van belang?’ Martela en Pessi vonden twee subdimensies. De eerste is dat we ons graag voor een breder of hoger doel inzetten (broader purpose). Denk aan het volgen van een studie waarmee we ons in kunnen zetten voor het belang van een ander of voor een betere wereld. In ieder geval voor iets dat ons eigen belang te boven gaat. De tweede subdimensie is zelfverwerkelijking (self-actualisation). We willen graag leren en onszelf ontwikkelen. Werk waarin geen of weinig uitdaging zit en waarin we onze kennis en vaardigheden maar mondjesmaat in kunnen zetten, vinden we minder zinvol; we hebben niet het gevoel dat wij er zelf iets van leren en onszelf kunnen ontwikkelen. Martela en Pessi richten zich op de zin ván werk en geven aan dat er daarnaast zin ín ons werk bestaat. Daarmee bedoelen ze onder andere arbeidsomstandigheden in brede zin; het hebben van een fijne werkplek, de omgang met collega’s en de manier van samenwerken. Wat opvalt is dat Martela en Pessi zinvol werk benaderen vanuit het individu gezien. De rol van de ander lijkt onderbelicht, terwijl die rol ook van belang is om ons werk als zinvol te ervaren.

Voor zinvol werk hebben we elkaar nodig

In dagblad Trouw van 30 augustus jl., zegt hoogleraar informatiemanagement Albert Boonstra dat we, om ons werk als zinvol te ervaren, het idee willen hebben dat ons werk ertoe doet. En om dat gevoel te krijgen, moeten we weten wat onze bijdrage is aan het grotere geheel. Daarvoor hebben we contact met anderen nodig. Nu we thuiswerken, zien we niet of nauwelijks hoe het met het bedrijf gaat, hoe collega’s het doen en welk aandeel we leveren ten opzichte van de rest. Dat kan leiden tot een gevoel van zinloosheid, zegt Boonstra. We missen de feedback van leidinggevenden, collega’s en medestudenten. Zinvol werk heeft twee kanten: iets doen dat ertoe doet en mérken dat we ertoe doen. Of ons werk bijdraagt aan iets dat we belangrijk vinden, daar kunnen we zelf iets van vinden, maar uitwisseling met collega’s of medestudenten, dáár zit het gemis als we thuiswerken.

Elkaar vinden

We kunnen best een poosje teren op feedback uit het verleden, maar als het te lang duurt voor we weer collega’s en medestudenten om ons heen hebben, kunnen we het zwaar krijgen. Reden genoeg om bewust momenten van contact te zoeken. Bel die collega of medestudent, maak een lunchwandeling als je bij elkaar in de buurt woont, zoek naar manieren om naar elkaars werk te kijken en met elkaar mee te denken. Dat zorgt ervoor dat we er zin in houden.

Wil jij, samen met anderen, verder denken over werk en zingeving? Onder leiding van dr. Hanneke Muthert universitair hoofddocent godsdienstpsychologie en geestelijke verzorging en drs. Heidi Jansen,  promovenda aan de faculteit Theology & Religious Studies organiseren wij een Online Inspiratiesessie Zinvol Werken op dinsdag 8 december van 16.00 – 17.00 uur. Aanmelden kan via deze link.

 

Drs. Heidi Jansen is PhD-student aan de faculteit Theology & Religious Studies van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze doet onderzoek naar werk en zingeving. Daarnaast is ze opleider van loopbaanadviseurs en partner bij Buro Waai, een adviesbureau voor werk en zingeving.