Waarom toekomstdenken essentieel is voor leiders

Visie op de toekomst
11 maart 2025

De wereld verandert in een razend tempo. Technologische doorbraken, geopolitieke verschuivingen, demografische ontwikkelingen en economische onzekerheden maken het steeds uitdagender om strategische beslissingen te nemen. Veel organisaties bevinden zich in het oog van de storm: de ontwikkelingen buitelen over elkaar heen en dwingen tot actie. Maar hoe bepaal je een langetermijnkoers als de toekomst zo onzeker is?

De leergang Visie op de Toekomst van AOG School of Management helpt leiders en strategen om grip te krijgen op die onzekerheid. Dit programma biedt inzichten en methoden om niet alleen te reageren op verandering, maar om actief richting te geven aan de toekomst.Waar bijvoorbeeld Verandermanagement zich richt op het begeleiden van verandering, gaat toekomstdenken een stap verder: het helpt je om vanuit een doordachte visie richting te geven aan transities, in plaats van enkel mee te bewegen met de ontwikkelingen. De leergang kent drie belangrijke pijlers die je helpen een scherpe visie te ontwikkelen: futuring, filosofie en facts.

De toekomst voorspellen: van onzekerheid naar mogelijkheden

Een belangrijk onderdeel van de leergang is futuring: het verbeelden van de toekomst door middel van verschillende methodes. Eén van de modellen die hierbij wordt gebruikt is de hoorn van plausibiliteit. Dit model laat zien hoe de toekomst uiteenvalt in verschillende scenario’s, van waarschijnlijk tot uiterst onwaarschijnlijk. Hoe verder je vooruitkijkt, hoe meer vertakkingen en mogelijke toekomstscenario’s er ontstaan. Maar door deze scenario’s systematisch te analyseren, ontstaat een stevig fundament voor strategische keuzes.

Neem bijvoorbeeld de impact van AI. Over vijf jaar kan deze technologie een deel van de huidige werkzaamheden vervangen, of juist nieuwe kansen creëren. Door scenario’s te verkennen, kun je je organisatie nu al voorbereiden op verschillende uitkomsten. De opleiding leert hoe je toekomstverkenningen gestructureerd en onderbouwd uitvoert, waardoor je beter voorbereid bent op wat komen gaat.

Ethiek als fundament voor toekomstgericht handelen

Toekomstdenken gaat verder dan het identificeren van trends en ontwikkelingen. Het gaat ook over de vraag: waar willen we naartoe? In het filosofische deel van de opleiding leer je hoe je strategische keuzes maakt die niet alleen pragmatisch zijn, maar ook moreel onderbouwd.

Technologische vooruitgang en geopolitieke ontwikkelingen brengen ethische vraagstukken met zich mee. Wat betekent de toenemende automatisering voor werkgelegenheid? Hoe ga je om met de maatschappelijke verantwoordelijkheid van je organisatie? Door verschillende ethische denkkaders te verkennen, ontwikkel je een scherpere blik op de bredere consequenties van strategische beslissingen.

Hiervoor worden concrete ethische denkkaders behandeld uit zowel de oude als de moderne filosofie. Deze modellen helpen bij het analyseren van morele vraagstukken en bij het herkennen van ethische blinde vlekken binnen organisaties. Het doel is niet alleen om deze theorieën te begrijpen, maar vooral om te leren dat moraliteit geen luxe is in strategische besluitvorming—het is een noodzakelijke voorwaarde.

Of iemand nu werkt in de zorg, het onderwijs of de overheid, iedereen heeft te maken met ethische keuzes die de koers van de organisatie beïnvloeden. De focus ligt niet op het bestuderen van ethisch leiderschap bij anderen, maar op het ontwikkelen van een eigen moreel kompas en strategisch denkvermogen. Dit maakt dat de inzichten en methodieken niet alleen intellectueel uitdagend zijn, maar vooral praktisch toepasbaar in de eigen werkomgeving.

Kennis van de feiten: een essentiële bouwsteen

Futuring en ethiek zijn waardevol, maar zonder een stevige basis in de feiten blijven toekomstvisies speculatief. Daarom bevat Visie op de Toekomst modules over cruciale thema’s zoals doorbraaktechnologieën, geopolitiek en schaarste. Wat voor impact heeft ongelijkheid in sollicitatieprocedures op het werkveld van de toekomst? Op welke manier beïnvloedt AI de manier waarop bedrijven georganiseerd zijn? Wat betekent de verkiezingsoverwinning van Trump voor de geopolitieke stabiliteit? Hoe word je beïnvloed door je omgeving en hoe beïnvloed jij de mensen in je omgeving? Actuele ontwikkelingen worden continu meegenomen, zodat je altijd werkt met de meest relevante kennis. Je leert feiten van hypes te onderscheiden en op basis daarvan strategische keuzes te maken die realistisch en onderbouwd zijn.

Wat levert deze opleiding concreet op?

Veel professionals zoeken naar manieren om strategisch vooruit te denken zonder te verzanden in abstracties. Visie op de Toekomst biedt hiervoor een praktische aanpak. Na afloop van de opleiding:

Beschik je over methoden om toekomstscenario’s te ontwikkelen en toe te passen in besluitvorming.

Heb je inzicht in de ethische consequenties van strategische keuzes.

Heb je diepgaand begrip van de actuele thema’s die de toekomst beïnvloeden.

Kun je koers houden in een dynamische en onzekere wereld.

Alumna in de praktijk

Jacquelien Dijkstra, teamleider vmbo-bovenbouw bij het Gomarus College in Groningen, deelt haar ervaring met de leergang: “Tijdens de leergang ontdekte ik hoe belangrijk het is om zowel feiten als gevoel mee te wegen bij het vormen van een visie. Er zijn zoveel wereldbeelden — wie ben ik om te denken dat ik het enige juiste antwoord heb? Maar ik leerde dat een gegronde mening, gevormd door feiten én gevoel, juist heel waardevol is.”

Ze benadrukt ook het belang van diversiteit binnen de groep deelnemers: “Door verschillende perspectieven te omarmen, versterken we elkaar en krijgen we een completer beeld van de toekomst.”

Nu handelen voor de toekomst

In een wereld waarin verandering de enige constante is, is toekomstgericht leiderschap essentieel. Visie op de Toekomst biedt de inzichten, methoden en denkkaders om grip te krijgen op onzekerheid en een strategische koers te bepalen. Deelnemers krijgen concrete handvatten om hun organisatie toekomstbestendig te maken en richting te geven in een wereld vol verandering.