Waarom je talent en sociaal kapitaal centraal zou moeten zetten in organisaties

Moderne organisaties hebben vaak stevige structuren. De bovenmatige aandacht voor structuren en systemen is een erfenis van de 20ste eeuw. Dit heeft ertoe geleid dat veel organisaties efficiënt en effectief kunnen opereren. Maar op veel plekken heeft dat geleid tot een gebrek aan flexibiliteit en innovatie (creativiteit). Met thema’s als wendbaarheid, agile, resilience en organiseren met tribes is de aandacht voor flexibiliteit en innovatie het laatste decennium enorm toegenomen. Toch blijft de spanning tussen oude structuren en nieuwe vormen van flexibel organiseren in veel organisaties groot, aldus dr. Michiel Schoemaker, kerndocent van de opleiding Mens- en Organisatieontwikkeling.

De spanning tussen oude stevige structuren en nieuwe netwerkvormen

Het inrichten van organisaties was vooral transactioneel, gericht op de systeemwereld. Er was (of is) over het algemeen te weinig aandacht voor de relationele kant van organiseren: principes van samenwerking tussen mensen, groepsdynamiek en identificeren, inzetten en ontwikkelen van talenten werd nogal eens veronachtzaamd. Het perspectief van communities (werkgemeenschappen in goed Nederlands), of beter, community based organiseren biedt wellicht een uitkomst. Communities zijn gebouwd rond (relaties tussen) mensen én communities passen als concept goed bij de digitale samenleving. De digitale transformatie heeft geleid tot de opkomst van de netwerkorganisatie, netwerkvorming over de grenzen van organisaties heen en het verdwijnen van verticale structuren (en dito managementposities) in veel organisaties. Het concept van communities van mensen past daar prima bij: netwerken zijn de dominante organisatievorm aan het worden.

Een nieuwe balans in focus en dynamiek

Wat betekent dit voor organiseren? Het betekent dat er veel meer aandacht komt voor de relationele aspecten van organiseren: identiteit, zingeving (purpose), organiseren van inzet en ontwikkeling van talenten van mensen, organiseren van sociale netwerken (sociaal kapitaal), leiderschap (i.p.v. management) zijn allemaal thema’s die steeds belangrijker worden in organiseren. Dat betekent niet dat het transactionele perspectief uit beeld is, integendeel, er moet nog steeds efficiënt en effectief worden gewerkt. Maar door het relationele perspectief meer dominant te maken worden mogelijkheden geschapen om veel meer flexibiliteit en creativiteit in het organiseren te brengen.

Ook de dynamiek neemt toe: was organiseren tot voor kort vooral realiseren van een nieuwe stabiliteit (waarmee verandermanagement een verstorend en lastig fenomeen was), met community based organiseren neemt de dynamiek enorm toe doordat flexibiliteit en creativiteit in het organiseren wordt gebracht. We gaan van ‘verandermanagement’, naar ‘organisatieontwikkeling’ (wellicht op weg naar community development). Je ziet de taal verschuiven, dat noemen wetenschappers vaak een teken van een paradigmaverschuiving.

Ontwikkel een brede visie op talentontwikkeling voor vernieuwing en innovatie

Lees hier meer over de opleiding Mens- en Organisatieontwikkeling.

Lees meer

Sociaal kapitaal als onderscheidend vermogen van “de organisatie”

Met deze paradigmaverschuiving komt het perspectief van talent en sociaal kapitaal in organiseren centraal te staan. Op het terrein van talent is veel bereikt de laatste jaren: oog voor de mens in het werk met zijn/haar talenten en hoe deze ingezet en ontwikkeld kunnen worden heeft vaste voet aan de grond gekregen (van ‘competentiemanagement’ naar ‘talentontwikkeling’). Rond sociaal kapitaal kan nog een slag worden gemaakt. “Sociaal kapitaal is de hoeveelheid actieve verbindingen tussen mensen: gebaseerd op vertrouwen, wederzijds begrip en gedeelde waarden en gedragingen waardoor mensen zich verbinden aan communities en effectief samenwerken mogelijk wordt” (definitie vrij naar Cohen & Prusak, ‘In Good Company’). Door te organiseren met en vanuit sociaal kapitaal worden thema’s als identiteit, zingeving (purpose) en leiderschap ineens ‘key’. Juist hier ligt vaak ook het unieke van een community, het onderscheidend vermogen van een ‘organisatie’.

Communities (ver-) binden mensen

Dat onderscheidende is niet alleen belangrijk aan de kant van de ‘afzetmarkt’, waar de producten en diensten geleverd worden. Dat onderscheidende wordt ook steeds belangrijker aan de kant van de arbeidsmarkt. Daar waar steeds meer tekorten op die arbeidsmarkt ontstaan (de demografie is hardnekkig, de tekorten zullen voorlopig blijven) wordt aantrekkelijkheid voor nieuwe mensen én binden van mensen die al met je werken steeds belangrijker. Dat vraagt om een plek om te werken waar je als individu een ‘sense of belonging’ kunt hebben, wat je bindingsmotief met dat werk ook is. Al met al ‘snijdt het mes aan twee kanten’: communities kunnen organisaties meer flexibel en innovatief maken, communities kunnen aantrekkelijk zijn voor talent dat op zoek is naar zinvol werk.

Michiel Schoemaker, de auteur van dit artikel, is kerndocent van de leergang Mens-en Organisatieontwikkeling. Meer weten? Bekijk de opleiding.