Van onbewust getalenteerd naar bewust onbekwaam 

Echte schaatsliefhebbers kennen haar nog wel: Anice Das, voormalig topschaatsster voor het Nederlandse team. Ze had talent voor de korte afstanden en won twee keer zilver op het Nederlands Kampioenschap sprint. Maar stel je voor dat ze niet was geadopteerd uit Mumbai toen ze één jaar was. Had ze dan nog steeds de kans gekregen om haar talent voor het schaatsen te ontdekken en ontwikkelen? Zou haar natuurlijke aanleg voor schaatsen ooit tot bloei zijn gekomen als ze in India was gebleven? Waarschijnlijk niet. Populaire sporten in India als cricket, voetbal, badminton en hockey vragen om andere vaardigheden en krachten. De kans dat ze dan tot topsporter was uitgegroeid, lijkt dus een stuk kleiner dan in Nederland, waar haar snelheid, kracht en techniek een ideale combinatie bleken voor het schaatsen. Haar verhaal herinnert ons eraan dat talent alleen niet genoeg is. De juiste omgeving, mensen die het talent zien en ruimte geven om te groeien, en je eigen gedrag – ze zou dit nooit hebben kunnen bereiken zonder heel veel discipline en trainingsuren – kunnen het verschil maken. Maar talent is meer dan alleen het juiste moment en de juiste plek.  

In zijn boek Ik kies voor mijn talent legt Luk Dewulf uit dat alleen het hebben van talent niet genoeg is. Luk is docent in onze opleiding Mens- en Organisatieontwikkeling en specialiseerde zich in talentontwikkeling en positieve psychologie. Volgens Dewulf gaat talent pas leven als het ‘in actie’ komt, en hiervoor is een juiste context en het juiste gedrag nodig. Talent is geen statisch gegeven. Luk legt in zijn boek uit hoe belangrijk het is om onze talenten te kennen, gebruiken en bewust te kiezen voor contexten die hier de mogelijkheid toe bieden. Ook besteedt hij aandacht aan de valkuilen van een talent, of zelfs dingen die je echt niet kunt. Door je handelen vanuit je talenten te benaderen, zul je energieker worden en duurzamer met deze energie om kunnen gaan.  

Wat is talent? 

Talent betekent dat je van nature ergens goed in bent, aldus Luk. Maar talent alleen is niet genoeg. Je moet gedrag ontwikkelen bij je talent, bijvoorbeeld door te trainen of door hulp van andere mensen, en je moet je in de juiste context bevinden om dat potentieel echt te kunnen benutten. Een talentvol schaatsster die geboren wordt in India heeft die context niet en zal haar talent dus waarschijnlijk niet ontwikkelen. Luk noemt de combinatie van talent, gedrag en context ‘talent in actie’. En om dit talent in actie te kunnen zetten, is de eerste stap bewustwording. Ga ontdekken welke talenten jij eigenlijk hebt! Hij ontwikkelde een kader met 39 talenten, waarvan iedereen er één of waarschijnlijk meerdere bezit. Door te ontdekken van welke dingen je energie krijgt, welke taken je natuurlijk afgaan of welke handelingen moeiteloos lijken, kun je ontdekken welke talenten dit zijn.  

De valkuilen van talent – hefboomvaardigheden  

Talenten zijn geweldig, maar ze kunnen je soms ook overnemen. Iemand die extreem goed kan plannen, verliest soms de flexibiliteit. Iemand die extreem empathisch is, zal ’s avonds op de bank vaker met een vervelend gevoel zitten omdat er nog iets na suddert van de dag. Iemand met veel humor, weet niet altijd wanneer een grapje misschien beter niet gemaakt kan worden. Hier introduceert Luk een nieuw concept: hefboomvaardigheden. Deze kunnen je helpen om een ‘te veel’ van jouw talenten te compenseren. Hierdoor ben je beter in staat om je talent in te zetten in sommige contexten. In tegenstelling tot het benutten van je talent, dat vrijwel altijd energie oplevert, kost het gebruiken van hefboomvaardigheden je energie. Maar omdat de hefboomvaardigheid er vaak voor zorgt dat jij jouw talent in actie kunt laten zien, zul je uiteindelijk op een positieve balans uitkomen. Hefboomvaardigheden helpen je om jouw talenten in balans te houden.  

Tja, en soms kun je iets gewoon echt niet 

Iedereen is wel ergens écht niet goed in. Je haalt er geen energie uit, je blijft fouten maken hoe hard je je best ook doet, je voelt je steeds onbehaaglijker en ongemakkelijker bij het gedrag dat je uitvoert en je gaat jezelf in de weg zitten met je eigen gedachten: zie je wel, ik ben waardeloos. Je zit duidelijk niet in de ‘talent in actie’-modus maar zelfs het tegenovergestelde.  

Veel ontwikkeltrajecten bij organisaties zijn erop gericht om de kanten van mensen te verbeteren waar ze slecht in zijn. ‘We hebben het hier al vaker over gehad, maar jij moet echt werken aan je planning vaardigheden. Ik heb een goede cursus voor je gevonden’. Dit lijkt in eerste instantie een logische reactie, je bent immers zo sterk als je zwakste schakel. Die zwakste schakel wil je dus verbeteren om over het geheel te kunnen groeien. Luk pleit echter voor een radicaal andere aanpak. “Het slechtste wat je kunt doen, is jezelf voornemen datgene te gaan ontwikkelen waar je écht geen talent voor hebt. Want dan blijven de problemen bestaan.” In plaats van te proberen een zwakte om te vormen naar een kracht, raadt de auteur aan om te zoeken naar oplossingen die ervoor zorgen dat je met die zwakte kunt omgaan. 

Dit vraagt een andere manier van denken. Luk stelt voor dat je jezelf de volgende drie dingen afvraagt: 

1. Welk gedrag moet je van jezelf of anderen ontwikkelen? 

1. Wat gaat er fout als je dit niet ontwikkelt? 

1. Welke strategieën kun je gebruiken om het gewenste resultaat te bereiken zonder het gedrag te ontwikkelen? 

Bijvoorbeeld, stel dat je een uitstekend leider bent, maar moeite hebt met administratie. In plaats van te proberen je administratieve vaardigheden drastisch te verbeteren, kun je samenwerken met iemand die goed is in dat vakgebied of tools gebruiken die je helpen om dit proces efficiënter te maken. Dit voorkomt dat je energie verspilt aan iets waar je geen talent voor hebt, terwijl je toch effectief kunt functioneren. 

Het vinden van een complementaire partner, iemand die het werk kan doen waar jij minder goed in bent, is een van de beste manieren van omgaan met een tekort aan talent. Dit kan ook een belangrijk onderdeel zijn van het bouwen van een sterk team. 

Talent, context, hefboomvaardigheden en tekortkomingen: De balans 

Wat we leren van Dewulf’s theorie over talent is dat alles samenkomt in een delicate balans. De juiste context zorgt ervoor dat je talent zichtbaar wordt. Hefboomvaardigheden zorgen ervoor dat je talent optimaal benut wordt, zonder dat het over de top gaat. En het omgaan met tekortkomingen betekent niet dat je alles moet kunnen, maar dat je leert hoe je de juiste strategieën kunt inzetten om je tekortkomingen te compenseren. Het draait allemaal om het creëren van een omgeving waarin talenten kunnen samenwerken en elkaar aanvullen. Het gaat er niet om dat je alles zelf doet, maar dat je de juiste keuzes maakt in hoe je talenten inzet en aanvult. 

Naast deze analyse van talent geeft Luk in zijn boek een aantal handvatten over hoe je bewust kunt kiezen voor je talent en dit optimaal kunt inzetten. Hij behandelt begrippen als flow, authenticiteit en het belang van de juiste context. Al met al biedt dit boek een inzichtelijk inkijkje in de wereld van menselijk talent en hoe we dit het beste kunnen inzetten.  

Mens- en Organisatieontwikkeling 

In de opleiding Mens- en Organisatieontwikkeling wordt veel aandacht besteed aan het ontdekken en ontwikkelen van persoonlijke talenten, en het gebruik van hefboomvaardigheden om die talenten op hun best in te zetten. Dit helpt uiteindelijk de hele organisatie vooruit. Want als iedereen floreert, kan de organisatie ook bloeien. Wil je meer horen van Luk Dewulf over talent en positieve psychologie? Download dan de brochure van onze opleiding Mens- en Organisatieontwikkeling. 

Meer weten over de opleiding Mens- en Organisatieontwikkeling? 

Download de brochure