Mindfulness op de werkvloer

Dr. Pieternel Dijkstra

In de moderne samenleving zijn ontzettend veel prikkels. Op weg naar je werk moet je uitkijken dat je niet wordt overreden door auto’s en brommers, op het werk zelf word je voortdurend blootgesteld aan ringelende telefoons, collega’s die je storen, oneindig veel e-mails en moet je dringen om nog op een tijd een broodje bij de kantine weg te kunnen kapen. Het zijn misschien allemaal kleine dingetjes, maar ze zorgen er wel voor dat je innerlijke alarmsysteem continu afgaat en misschien wel constant in de hoogste staat van paraatheid verkeert. Gebeurt er dan nog iets onverwachts – een deadline wordt bijvoorbeeld onverwacht naar voren gehaald – dan schiet je al snel in de stress. Het innerlijke alarmsysteem staat zo gevoelig afgesteld, omdat het menselijk brein zich heeft ontwikkeld in een tijd waarin er veel minder prikkels waren. Onze antieke hersenen zijn dus niet op ingesteld op zoveel prikkels en dus gaat voortdurend het alarmsysteem af.

Vechten of vluchten?

Gaat het alarmsysteem af dan is de natuurlijke reactie van mensen om ofwel te vluchten en dus problemen te vermijden, ofwel te vechten en dus tegen problemen ten strijde te trekken. In vroegere tijden waren deze reacties doorgaans constructief. Zag je bijvoorbeeld een beer op je afstormen, dan kon je maar beter of hard wegrennen of de beer met een speer te lijf gaan. Niets doen was geen optie wanneer je wilde overleven. Omdat vluchten en vechten het overleven bevorderde, zit het nog steeds in onze natuur om, als de innerlijke alarmbel afgaat, te vluchten of te vechten. Het probleem met deze oeroude reactie is echter dat deze niet langer past bij de prikkels in onze samenleving, zeker niet voor wie beschaafd wil overkomen. Stel op het werk erger je je aan een bepaalde collega. Wat te doen? Vluchten of vechten? Een fysieke knokpartij kan tot gevolg hebben dat je wordt ontslagen. Vluchten kan maar in beperkte mate. Je kunt je best doen om je collega zoveel mogelijk uit de weg te gaan, maar dat zal maar deels lukken. Je zult hem toch wel tegenkomen, bijvoorbeeld omdat je moet samenwerken. Hem vermijden brengt bovendien het vervelende gevolg met zich mee dat je daar steeds mee bezig bent. Je moet je best doen om hem niet tegen te komen. Dat betekent misschien op een ander tijdstip lunchen of een andere route volgen naar de kantine. Wat een gedoe. Je kan ook je ergernissen gaan bestrijden, door ze weg te duwen of jezelf voor te houden dat het allemaal wel meevalt met die collega. Ook dat is een vermoeiende aangelegenheid en werkt vaak maar beperkt.

Mindfulness als alternatief

Mindfulness biedt een manier om op een andere manier om te gaan met het overgevoelige alarmsysteem. Mindfulness is een bewustzijnstoestand waarin je met je volle aandacht bent bij de dingen om je heen en je innerlijke ervaringen, zoals ze zich voordoen op dit moment. In een mindful moment is er geen gisteren of morgen, er is alleen nu. Die ervaring is heel bevrijdend en heeft een sterk ontspannend effect. Mindfulness doet echter meer. Door ook met aandacht om te gaan met de gedachten en gevoelens die je ervaart kun je daarin bewustere keuzes maken. Merk je bij jezelf bijvoorbeeld op dat je aan het stressen bent, dan kan je bewust een pauze inlassen of even een wandeling maken. Dat is heel anders dan automatisch meegaan in de stroom van de prikkels en stress, met de kans dat je jezelf voorbij rent. De hele dag in een mindful toestand verkeren is niet realistisch, maar af en toe een moment van aandacht inbouwen wél. En dat is vaak al genoeg om het overgevoelige alarmsysteem beter te managen.

Zweverig?

Inmiddels heeft mindfulness de status van ‘zweverig’ allang overstegen, althans volgens wetenschappers. Er is inmiddels namelijk een zee aan wetenschappelijk onderzoek dat aantoont dat een training in mindfulness stress vermindert en in sterke mate bijdraagt aan het welzijn. Binnen het bedrijfsleven kan mindfulness nog steeds een zweverig imago hebben. Maar ook dat lijkt te veranderen. Steeds meer organisaties worden nieuwsgierig en organiseren (gratis) mindfulnesstrainingen voor hun werknemers. Misschien ook een idee voor uw organisatie?

HR on the Move

Om u te helpen een visie te vormen over mindfulness en geluk op de werkvloer, organiseert AOG School of Management het Seminar HR on the Move. Tijdens een inspirerende middag op donderdag 12 november nemen we u graag mee in de wereld van geluk; vanuit een theoretisch kader, met praktische handvatten. Dr. Pieternel Dijkstra, schrijver van het boek Mindfulness op het werk,  is één van de sprekers op deze dag. Meer weten over het seminar? Ga dan naar onze evenementpagina.