Maakt moed deel uit van uw handelingsrepertoire?

Moed is nodig om in actie te komen als er gevaren en bedreigingen zijn. Is het een eigenschap die we alleen kennen van dappere helden en de groten der aarde? Of kunnen hele gewone mensen, ook moedige dingen doen? Daarvoor is het goed iets meer te weten over wat moed nu eigenlijk is. Het gaat over iets doen wat je spannend vindt. Voor de een kan dat iets heel groots en meeslepends zijn, voor de ander iets veel kleiners. Maar beide situaties vragen moed om je angst niet de boventoon te laten voeren en het toch te doen.

De brug tussen denken en doen

Morele moed is de moed om iets te doen waarvan je denkt dat dat het juiste is, gezien de omstandigheden, ondanks de aanwezigheid van gevaar. Je oordeelt over de situatie, denkt er niet alleen goed over na, maar laat het denken ook je handelen sturen. Daarmee slaat moed de brug tussen denken en doen. Moed stelt ons in staat onze vrees te weerstaan en te overwinnen. Er staat iets op het spel, er zijn gevaren en bedreigingen en desondanks handel je.

Angst, een nuttige emotie

Moed is nooit het hele verhaal. Moed tonen legt zaken bloot die onder de oppervlakte zitten. Veel keuzes en gedragingen in organisaties zijn gebaseerd op angst, ofwel een gebrek aan moed. Angst voor het onbekende, angst er niet bij te horen, de vrees te moeten lijden (fysiek of mentaal) of de angst om bijvoorbeeld je positie te verliezen. Angst is een nuttige emotie. Het zorgt er voor dat je alert bent, niet zo maar iets doet. Tegelijkertijd moeten we er voor waken dat angst niet blokkeert, waardoor je niet doet wat nodig is. Moed is daarmee niet hetzelfde als niet bang zijn, het is meer goed met je angsten om gaan.

Je wordt moedig door moedig te zijn

Vaak zitten we, zonder het door te hebben, gevangen in onze emoties. Dat maakt dat we toch niet die kritische noot plaatsen in een vergadering of toch weer vervallen in oude patronen bij een veranderingsproces. Om geen slaaf te worden van je emoties, moet je alert zijn. Lipsius en Claassen beschrijven in hun boek ‘Factor Moed!’ hiervoor een aanpak. Emoties vragen ruimte en ontlokken een primaire reactie. Daar ontkomen we niet aan. Zij pleiten echter voor de morele plicht tot een tweede reactie: “Wat ga ik doen?” Pas dan ontstaat ruimte om angst niet de boventoon te laten voeren. En net als zoveel andere vaardigheden, leren we moed door te oefenen. Daardoor vermindert je angst en groeit je vertrouwen. Of zoals Aristoteles zei: “Je wordt moedig door moedig te zijn.”

Herken momenten waarop je moedig had kunnen zijn

Volgens dezelfde Aristoteles is het goede het midden tussen twee uitersten. Iets niet doen zou je laf kunnen noemen. Iets doen zonder er over na te denken, zou je, in extreme vorm, roekeloos kunnen noemen. De Rooy stelt in zijn boek ‘Vierkante meter moed: De missing link in leiderschap’ dat moed geen continue eigenschap is. Het ene moment zijn we moediger dan het andere moment. Het ontwikkelen van deze vaardigheid begint met het herkennen van die kritieke momenten waarop je moedig had kunnen zijn. Stil te staan bij een moment waarop iets “niet goed voelt”, iets “weerstand oproept bij jezelf of anderen” of bewust aandacht te geven aan iets “dat al langere tijd is blijven liggen”. Allemaal situaties die aandacht zouden moeten krijgen en om op basis van gezond verstand stappen in te zetten. Een gezonde dosis angst houd je namelijk op je hoede, maar een beetje durf is nodig om wel een “unheimisch Gefühl” te benoemen of een beslissing te nemen.

Reflectie laat moed groeien

Moed is bewust de keuze maken om op een kritiek moment iets wel of niet te doen. “Een proces waarin gezond verstand en weloverwogen handelen cruciaal zijn”, aldus De Rooy. Maar gaan die twee wel altijd samen? Krijg je altijd voldoende tijd om goed na te denken over wat je gaat doen? Het antwoord is: nee. Soms vraagt de situatie je spontaan te handelen, vanuit een reflex. Ook wel warme moed genoemd door Mobarg in ‘The organizational context of moral courage’. Koude moed is bedachtzaam, weloverwogen en reflectief. Hoewel we niet altijd de tijd en mogelijkheid hebben om in het moment zelf verder te denken over wat we doen, kunnen we via reflectie vooraf en achteraf onze warme moed wel versterken.

Heb jij ook sleutelpositie in je organisatie en moet je vaak beslissingen nemen met een onzekere uitkomst? Realiseer je je dat dit iets vraagt van je leiderschapskwaliteiten? Onze leergang Nieuw Leiderschap in Organisaties versterkt je leiderschap en stelt je in staat om meer uit jezelf en de organisatie te halen. Lees meer.

Dit artikel is gebaseerd op een artikel van de hand van dr. Edgar Karssing waarin hij de boeken ‘Factor moed! van Marinka Lipsius en Remco Claassen, ‘Vierkante meter moed: De missing link in leiderschap’ van Andor de Rooy en ‘Moed & leiderschap’ van Diderik Steeman bespreekt en daar zijn eigen observaties aan toevoegt.

Op de hoogte gehouden worden?

Elke maand sturen we nieuw gepubliceerde kennisartikelen en houden we je op de hoogte van (gratis) inspiratiesessies en relevante informatie over onze academische opleidingen.