Leiderschap is communicatie

Dr. Inge Nuijten, kerndocent Nieuw Leiderschap in Organsaties

Leiderschap is communicatie. Communicatie in de breedste zin van het woord. Je speeches, hoe je vergaderingen leidt (of niet), wat je op de mail zet, de (directie)brieven die je schrijft (of laat schrijven), de (jaar)verslagen, je blogs/artikelen, wat je zegt bij de koffieautomaat, welke das je draagt (of niet), welke auto je rijdt, hoe rechtop (of krom) je loopt, de grappen die je maakt (of niet), hoe helder je visie is, hoe je die uitdraagt en ook hoe aandachtig je luistert en waardering uit. Leiderschap is communicatie. In hoeverre ben jij je daarvan bewust? En hoe communiceer jij? Kan het leuker, beter, effectiever?

Laatst was ik in gesprek met een leidinggevende, iemand die oprecht dienend-leiderschap nastreeft. Hij wil waardevolle dingen doen voor de Nederlandse bevolking en weet dat hij daarvoor zijn getalenteerde medewerkers hard nodig heeft. De organisatie zal vanwege alle veranderingen (technologie, chemie, informatie, e.d.) een flinke slag moeten maken om beter in te kunnen spelen op de nieuwe omstandigheden en het verschil te (blijven) maken. Een heldere visie en een plan zijn essentieel om mensen houvast te bieden. De medewerkers moeten de visie en het plan wel volledig omarmen en er mee uit de voeten kunnen. Goed communiceren is dus belangrijk. Maar wat is ‘goed’?

‘Goed’ communiceren

De leidinggevende dacht draagvlak voor de plannen te creëren door met zijn mensen daarover open in gesprek te gaan. Hij was oprecht nieuwsgierig naar hun ideeën, dus nodigde hij hen via een mailtje voor een bijeenkomst uit. Met prachtig geplastificeerde plannen startte hij de sessie. Een deel van de mensen kwam niet opdagen en al snel haakte het merendeel van de wel aanwezige medewerkers af. “Hoezo geïnteresseerd hoe wij erover denken? Het plan is weliswaar nog niet in beton, maar al wel in plastic gegoten?” Oeps… Een goed doordachte powerpoint had waarschijnlijk hetzelfde resultaat gehad. Waarom? Je intentie is slechts het begin. Bij belangrijke onderwerpen is persoonlijke communicatie wenselijk. Een brief of mail wordt wel verstuurd, maar liefst pas nadat er persoonlijk is geïnformeerd. Vervolgens is het essentieel om je boodschap, de setting, de middelen, je houding en gedrag af te stemmen op je intentie. Een goede voorbereiding is het halve werk.

Oprechte aanwezigheid

De andere helft van het werk is je persoonlijke en oprechte aanwezigheid. In termen van dienend-leiderschap: stel je je authentiek op en ben je bescheiden? Dat wil zeggen, durf je aan te geven wat je zelf lastig vindt en waar je mee worstelt? Durf je echt open te staan voor wat anderen denken, open vragen te stellen, nieuwsgierig te zijn en je te laten verrassen? De mindset en rust waarmee je een gesprek of bijeenkomst in gaat, zijn vaak bepalend voor de uitkomst. Ik stel leiders weleens voor om OENig te zijn: Open Eerlijk en Nieuwsgierig. Daarnaast kunnen diep ademen en een open houding voor de nodige helderheid, rust en aanwezigheid zorgen.

Echt luisteren

Oprechte aanwezigheid betekent ook dat je echt luistert. Maar wat is dat eigenlijk, echt luisteren? Het is in ieder geval veel meer dan LSD (luisteren, samenvatten, doorvragen). Luisteren betekent dat je de ander in staat stelt zijn/haar eigen antwoorden te vinden. Om de ander de zoektocht te laten maken, is het belangrijk vragen te stellen en dat je zelf in staat bent om je (aanvankelijk) te onthouden van adviezen en oordelen. Je mond durven (kunnen?) houden is een groot goed! Het is ook een grote kunst om respectvol de emoties en waarden of behoeften bij jezelf en de ander(en) te onderkennen en waar nodig te benoemen. Als je daarin slaagt, raak je de essentie en ben je echt effectief aan het communiceren. Dan ontstaat er begrip en verbinding.

Waardering

Het verhaal (de communicatie) is nog completer als je waardering geeft aan diegenen die een bijdrage hebben geleverd. Een compliment voor een goed idee, een ander perspectief of (gedurfde) feedback. Waardering voor aanwezigheid, betrokkenheid, gestelde vragen. Erkenning geven door zichtbaar met input aan de slag te gaan, mensen verantwoordelijkheid te geven voor een deel van het proces of de mogelijkheid te geven zaken uit te werken. Kun je (nog steeds) dank je wel zeggen als mensen het niet met je eens zijn? Heb je voldoende vertrouwen en stevigheid om met andere perspectieven en feedback om te gaan? Kun je dan de rust bewaren om oprecht aanwezig te zijn en echt te luisteren?

Hoe werken de processen die beschreven zijn in dit stuk voor jou? Hoe werkt het voor anderen? En hoe zet je stappen in je eigen leiderschap om anderen hierin mee te nemen?

Bent u nieuwsgierig naar de leergang Nieuw Leiderschap in Organisaties? Download dan hier de brochure of neem contact op met de studieadviseur Renske Visser. Zij is bereikbaar via telefoonnummer 088 556 1000 of per e-mail visser@aog.nl.