Jolande Gomolka: “Uitgedaagd om vérder te denken”

Als directeur Domein Business Media en Recht bij Windesheim, een van de grotere hbo- instellingen in Nederland, denkt Jolande Gomolka na over de onderwijsstrategie voor de lange termijn. Voorop staat dat Windesheim studenten zo goed mogelijk wil voorbereiden op de arbeidsmarkt. Maar welk onderwijs is daarvoor nodig in een tijd van snelle technologische en maatschappelijke ontwikkelingen? Ze volgde de leergang Strategisch Leiderschap en sloot deze af met een visiedocument met de titel: ‘Hoger beroepsonderwijs als er geen beroepen meer zijn’.

‘Bij strategieontwikkeling kijk je naar trends: wat speelt er in ons beroepenveld, in onze omgeving? Het is duidelijk dat toenemende flexibiliteit en disruptieve technologische ontwikkeling grote gevolgen gaan hebben voor het hoger beroepsonderwijs. Als je ziet hoe groot de veranderingen zijn, voldoet het niet meer om huidige trends te extrapoleren. We moeten studenten opleiden voor beroepen die nog niet bestaan, werkend op basis van korter durende contracten in een snel veranderende omgeving. Hoe bied je hen de best mogelijke aansluiting op de arbeidsmarkt?’

Vorm en inhoud

‘De vraag is ook of het nog logisch is de strikte scheiding tussen voltijd en deeltijdonderwijs te handhaven. Ook jongeren willen meer keuze en een op de persoon toegesneden aanbod. De flexibiliteit van een modulaire opbouw, waarbij studenten kortere afgeronde eenheden volgen afgerond met een certificaat, is ook voor hen aantrekkelijk. Door modules te stapelen kan in die opzet een diploma worden gehaald. We moeten niet alleen nadenken over de vorm waarin we het onderwijs aanbieden, maar ook over de inhoud: wat moeten studenten weten en kunnen, om zich goed te kunnen bewegen in hun beroepenveld?’

Voorbij breukvlakken

‘Bij de leergang Strategisch Leiderschap werden we uitgedaagd om fundamentele vragen te stellen, vérder te denken, voorbij de geijkte denkkaders te stappen, voorbij ‘breukvlakken’, zoals we dat noemden. Je kunt je dan bijvoorbeeld afvragen of het adagium “geen diploma, geen baan” in de toekomst nog wel opgeld doet en of gepersonaliseerd onderwijs niet noodzaakt tot een nauwere samenwerking in de onderwijsketen (mbo, hbo, wo) met mogelijkheden te differentiëren in niveau. De docenten waren inspirerend en gingen expliciet in op wat er in de wereld speelt. Ze kwamen allemaal uit de praktijk. Ze boden ons de theoretische context, maar ieder had ook zijn eigen visie op marktwerking, innovatie en andere thema’s. De ene visie spreekt meer aan dan de andere, maar het scherpt je denken.’

Kijken in elkaars keuken

‘Dat gebeurde ook door met elkaar, deelnemers en docenten, in discussie te gaan en elkaar kritisch te bevragen. Dat vond ik heel sterk in de opzet, deze interactie met de andere deelnemers. Het was een gemêleerde groep, met mensen uit commerciële organisaties en non-profit organisaties. Daar leer je heel veel van. Je krijgt een kijkje in elkaars keuken. Die diversiteit was verrijkend. Naast al die verschillen vond ik het verrassend om te zien, dat je sommige vraagstukken overal tegenkomt, ongeacht of je in een commercieel bedrijf zit of in het onderwijs. Er zijn ook veel overeenkomsten.’

Hoe kom je tot een strategie?

‘In de leergang werden verschillende manieren van strategievorming aangeboden. Elke deelnemer past toe wat aansluit bij de cultuur van de eigen organisatie. Bij Windesheim doen we de strategievorming samen met de mensen die er werken, uit zoveel mogelijk lagen van de organisatie. Al werkende wijs, in een voortdurend proces, vullen we samen de neergezette hoofdlijnen verder in, laden we de kernbegrippen. Dat wil zeggen dat we er betekenis aan geven, in gesprek met elkaar. Bijvoorbeeld gepersonaliseerd onderwijs: wat is dat? Betekent dat individueel onderwijs, of het aanbieden van veel keuzemogelijkheden? Heeft de mate van gepersonaliseerd aanbod grenzen en zo ja, waar liggen die dan? Wat betekent dit vervolgens voor het onderwijs? Zo wordt het strategievormingsproces zelf ook waardevol. We zijn op fundamenteel niveau met elkaar in gesprek over ons vak, en ontwikkelen samen een taal. We zetten elementen uit deze strategie gefaseerd in en passen aan waar nodig.’

Persoonlijke meerwaarde

‘Deze leergang heeft ook voor mij persoonlijk meerwaarde gebracht. Het heeft me conceptueel gevoed, mijn denken gescherpt en ik kon het geleerde meteen toepassen in de praktijk. Maar er ik heb ook echt anders leren kijken.  Van huis uit ben ik jurist en was ik gewend aan de rationele benadering, die ook belangrijk is in het onderwijs. Dingen moeten valide, betrouwbaar, klantgericht en duurzaam zijn, gericht op samenwerking. Allemaal waar, maar die rationele benadering maakt ook statisch. Vanuit de ratio zijn we gericht op controle en het vermijden van risico’s.’

Een gedenkwaardig college

‘Een van de docenten trof me, toen hij aangaf dat we bij die rationele benadering iets heel belangrijks uit het oog neigen te verliezen: de energie die in ons is, onze gepassioneerde ambitie, een verlangen of de gedeelde droom. Wanneer je dat als uitgangspunt neemt, komt er energie en focus in de organisatie, creëer je waarde in de toekomst. Er ontstaat meer plezier, en je komt dichter bij de essentie, bij dat, waar je het allemaal voor doet.’

Wilt u meer informatie over de leergang Strategisch Leiderschap? Neem dan contact op met opleidingsadviseur Ronald Hellinga, hellinga@aog.nl of telefoonnummer 088 556 10 57.