Het examen: knooppunt in plaats van eindbestemming

Janjaap Fleurke

Janjaap Fleurke

Veranderingen. Ze zijn overal en aan de orde van de dag. Het heeft bijna iets onbenulligs een pleidooi te houden om met die veranderingen rekening te houden. Voordat je het weet stel je een strategisch plan op dat bij het zetten van de laatste punt alweer hopeloos achterloopt. Ieder die dat heeft meegemaakt kent de frustratie die dit oplevert. Frustratie die voortkomt uit het gevoel gemangeld te worden tussen de voortdenderende omgeving en je eigen pogingen om er grip op te krijgen. Meestal blijft het ook niet bij een keer, vooral niet als je vanuit je functie verantwoordelijk bent voor een organisatie of een deel daarvan. Je wilt mee blijven gaan met ontwikkelingen en veranderingen en je organisatie bijsturen als dat nodig is. Veranderingen zijn lang niet altijd relevant voor je organisatie, soms is een ontwikkeling een hype, soms lijkt een verandering onafwendbaar, maar blijkt het opgeklopte lucht te zijn. Jammer genoeg weet je niet van te voren hoe en of een verandering van invloed is op je organisatie. Dat betekent dus dat je de buitenwereld in de gaten moet houden. Maar hoe doe je dat zonder elke keer die vervelende paradox van frustratie tegen te komen?

Een tijdje geleden mocht ik deel uitmaken van de examencommissie tijdens het examen van de academische leergang Publieke Strategie & Leiderschap.  In deze leergang proberen we de samenleving op te delen en op elk van die delen in te zoomen: wat gebeurt er in de samenleving, wat gebeurt er in Den Haag en wat gebeurt er binnen mijn eigen organisatie? Met dit soort vragen breng je structuur aan. Ze zijn onderzoekend en vaak ook reflecterend van aard. Door op gestructureerde wijze bezig te zijn met de buitenwereld, krijgen deelnemers er grip op. Dat is fijn, want het is overzichtelijk. Maar zo eenvoudig ligt het echter niet.

Als ik de visiedocumenten van de deelnemers doorneem, kom ik heel andere dingen tegen. Sprake van grip (in de zin van controle) is er niet. Toch zijn het documenten waar een duidelijk strategische richting in wordt gepropageerd: hier gaan we heen, dit gaan we doen. Wordt er dan geen rekenschap gegeven van alle veranderingen in de samenleving? Ja, daar wordt uitgebreid bij stilgestaan. Maar het is niet louter de theorie die AOG School of Management aanbiedt, maar de verwerking ervan met de weerbarstigheid van de praktijk van elke deelnemer. Dat levert een visiedocument op waarin discussies met elkaar over de theorie en over de praktijk zijn samen gekomen. Een unieke, want individuele visie op de eigen organisatie die leidt tot doorwrochte keuzes.

De bespreking van dit document tijdens het examen is altijd een spannend moment. De hele leergang van begin tot einde komt hier bij elkaar: waarom wilde ik ook alweer mee doen? Wat heb ik allemaal geleerd? Waardoor werd ik zo gemotiveerd? Hoe ga ik nu verder? Dit soort evaluatieve vragen past heel mooi bij de kern van onze leergangen en bij de frustratie waarmee ik begon. Het examen is geen eindbestemming, het is integendeel een begin: deelnemers hebben hun visie verwoord, en met die visie gaan ze verder. Verder de organisatie in, verder de samenleving in. Het examen is daarmee geen eindbestemming geworden, maar veeleer een knooppunt. Een belangrijk punt waar veel wordt afgestemd om vlot verder te kunnen. Een punt waar heel concrete zaken aan bod komen: specifieke situaties worden verklaard of verhelderd aan de hand van algemene kennis en inzichten. Bijvoorbeeld over leiderschap (welk type van leiderschap is gewenst in een veranderende samenleving), of over plaatsing van windmolens op iemands land (wat is een eerlijke verdeling van baten voor hen die vooral te maken hebben met de lasten).

Een leergang is een smeltkroes van inzichten van deelnemers en docenten, literatuur en ervaring. Veranderingen zijn aan de orde van de dag. Een strategische visie behelst echter geen grip op die veranderingen. Een strategische visie is eerder een uitnodiging aan betrokkenen om samen verder te reizen en om tijdens die reis samen verder te denken.  Dat platform bieden we aan. Daar zijn wij goed in. En de alumni die over twee weken hun diploma krijgen uitgereikt, hebben daar van genoten en hebben ons, zichzelf en hun organisaties gescherpt. Zij hebben hun visie gegeven en een strategie gevormd op de veranderende samenleving. Niet om sluitende antwoorden te geven, maar om gefundeerd een pad in te slaan dat recht doet aan de complexiteit om ons heen.

Denk ook verder met ons. Bijvoorbeeld op 30 september bij het event Midden in de samenleving.

Dit bericht is een bijdrage van Janjaap Fleurke (1983). Janjaap studeerde commerciële economie en filosofie. Hij is als opleidingsadviseur voor o.a. de leergang Publieke Strategie en Leiderschap verbonden aan AOG School of Management.

Op de hoogte gehouden worden?

Elke maand sturen we nieuw gepubliceerde kennisartikelen en houden we je op de hoogte van (gratis) inspiratiesessies en relevante informatie over onze academische opleidingen.