Besturen in het onderwijs: een complexe uitdaging

drs. Sam Terpstra

In de afgelopen jaren is het onderwijsbestuur verregaand van karakter veranderd. De besturen bestaande uit vrijwilligers zijn grotendeels verdwenen. Eerst gebeurde dat in het hoger onderwijs en het MBO, daarna volgden het voorgezet en primair onderwijs. Het dominante model is dat van (college van) bestuur en raad van toezicht. Een model met een heldere plek voor de bestuurskracht en een controlerende en toezichthoudende taak voor de raad. Parallel aan de invoering van dit model brak een brede maatschappelijke discussie uit over de voor- en nadelen en de mogelijke risico’s. Een debat dat in een stroomversnelling kwam door discussie over beloning van bestuurders, gedrag van bestuurders, en natuurlijk door een aantal incidenten die terecht veel ophef veroorzaakten (zoals Amarantis, BOOR, Inholland). Dit debat maakt de zoektocht naar wat goed bestuur in de onderwijscontext is uiterst actueel.

Het gaat daarbij om de vraag naar het gepaste gedrag, de morele oriëntatie, vragen van persoonlijke en professionele integriteit. Maar het gaat ook over de vraag welke rollen passend zijn voor bestuurders en op welke wijze bestuurders moeten kunnen schakelen tussen die interne en externe rollen. Wat vragen deze rollen aan inhoudelijke bagage, kennis, inzichten, reflectie en vaardigheden? Meer en meer wordt duidelijk dat de professie van besturen van onderwijsorganisaties een complexe en veeleisende taak is. De bestuurder bevindt zich op het snijvlak van de binnen en buitenkant. Verantwoordelijk voor de resultaten (financieel, leerlingen, inspectie) , voor het goed functioneren van de organisatie en alle professionals daarbinnen. Daarnaast verantwoordelijk voor een heldere en krachtige positionering in het licht van de steeds verschuivende en soms exploderende maatschappelijke verwachtingen. Want als er één sector is die altijd in de belangstelling staat is dat het onderwijs wel. Op dit snijvlak dient de bestuurder ook nog trouw te blijven aan eigen basale overtuigingen met betrekking tot professioneel gedrag en te zorgen dat het vol te houden is. Daarom is het een goede zaak dat steeds meer bestuurders ontdekken dat het belangrijk is te werken aan je eigen fundament, je eigen kwaliteiten.

In de leergang Excelleren in Onderwijsbestuur bieden we een programma waarin we de verschillende rollen verkennen, van binnen naar buiten denken en bewegen en andersom, van functie en taak naar je eigen kern en weer terug. Dat vraagt veel van de deelnemers, maar biedt ook een stevige basis voor die complexe en uitdagende klus! De eerste leergang is afgerond en heeft de deelnemers heel veel gebracht; het was een fantastische tocht door alle hoeken van het besturen.  De ervaringen uit deze eerste ronde zullen we meenemen in de tweede leergang die in mei van start zal gaan. Op 24 maart vindt de informatiebijeenkomst plaats waar u nader kennis kunt maken met deze uitdagende leergang.