Strategisch Leiderschap in beweging: de transformerende kracht van zuurstof

In een populaire cartoon zit een kanarie achter een bureau, terwijl een eend bij een prikbord staat en bezig is met een projectplanning. De eend vraagt wanneer de cultuuromslag gepland moet worden, waarop de kanarie vanuit zijn kantoor antwoordt: “Die is op donderdag om half vier.” Deze cartoon is een klassieker onder leidinggevenden, veranderaars en beleidsmedewerkers. Het roept meteen de gedachte op dat verandering niet zo eenvoudig te plannen is, maar toch trappen veel organisaties in dezelfde valkuil: het idee dat een nieuwe koers enkel een strategisch vraagstuk is, dat je met een gedetailleerde projectplanning en strakke tijdslijnen kunt afvinken. In zijn boek ZUURSTOF legt Jempi Moens uit waarom dit de verkeerde aanpak is en biedt hij vijf sleutels voor succesvolle strategische verandering.  

In ZUURSTOF onderzoekt de auteur de energie en mindset die nodig zijn voor succesvolle organisatieverandering. Moens, zelf docent in de opleiding Strategisch Leiderschap, legt uit hoe leiders de motor kunnen zijn achter transformatie door de juiste cultuur, mindset en leiderschapsstijl te omarmen. Dit biedt waardevolle inzichten voor degenen die in de complexe wereld van strategisch leiderschap willen navigeren. 

Vijf sleutels voor veranderkracht 

Moens biedt in ZUURSTOF vijf sleutels voor veranderkracht die meer zijn dan methodieken; het zijn fundamentele principes die leiders moeten omarmen om langdurige verandering te realiseren. Deze vijf sleutels hebben betrekking op alle lagen van de organisatie: van de individuele mindset van de leidinggevende zelf tot aan het onbenutte potentieel van alle medewerkers. In dit korte overzicht vind je een beknopte samenvatting van de vijf sleutels en hoe je ze kunt toepassen in je organisatie.  

1. Het voelen van urgentie
   Bij veranderingen is de urgentie rationeel vaak goed te verklaren. Maar om personeel betrokken te houden, is het belangrijk dat deze urgentie ook gevoeld wordt door de medewerkers. Mensen worden hoofdzakelijk gemotiveerd door twee zaken: het vermijden van onlust en het opzoeken van lust. Een leider van een verandering zorgt voor een goede balans tussen deze twee. Als leider kun je dit onder andere bereiken door empathisch en authentiek te zijn, en ook door het voorbeeldgedrag zelf te vertonen. Dit inspireert en motiveert medewerkers om het gevoel van urgentie eigen te maken.  
2. De kracht van verlangen
   In de tweede sleutel benadrukt Jempi Moens dat duurzame verandering niet alleen voortkomt uit urgentie, maar juist uit verlangen: een positief, toekomstgericht verlangen naar wat er allemaal mogelijk is. Verlangen fungeert als innerlijke motor die mensen verbindt met hun waarden en idealen. Voor leiders betekent dit dat zij niet alleen risico’s en tekorten moeten benoemen, maar vooral perspectieven moeten schetsen die resoneren met wat mensen belangrijk vinden. Het activeren van verlangen vraagt om verbeeldingskracht, dialoog en betrokkenheid. Pas wanneer mensen zich kunnen identificeren met het gewenste toekomstbeeld, ontstaat er collectieve energie om in beweging te komen. 
3. Een aanlokkelijk perspectief
   De derde sleutel in Zuurstof is het creëren van een aantrekkelijk perspectief: een beeld van de toekomst dat mensen hoop geeft, aanspreekt en in beweging brengt. Volgens Moens is dit perspectief geen utopie, maar een voorstelbare en haalbare toekomst waarin mensen willen geloven en waarvoor ze zich willen inzetten. Een krachtig toekomstbeeld overstijgt abstracte doelstellingen; het raakt aan identiteit, waarden en betekenis. Voor leiders betekent dit: verbeelden, verwoorden en verankeren — niet alleen in plannen, maar in gesprekken, rituelen en symboliek. Het toekomstperspectief vormt zo het kompas dat richting en energie geeft in tijden van verandering. Uiteindelijk moet een toekomstperspectief wel ‘landen in concreetheid’ – er moeten plannen worden gemaakt voor de te zetten stappen. Onderdeel hiervan is ook het schrappen van zaken die niet meer in dienst staan van het toekomstperspectief.   
4. Een groeimindset ontwikkelen
   De vierde sleutel richt zich op het ontwikkelen van een groeimindset — het geloof dat mensen en organisaties zich kunnen ontwikkelen door inzet, reflectie en leren. Moens stelt dat een groeimindset cruciaal is om verandering duurzaam te laten beklijven. Het doorbreken van patronen vraagt immers om experimenteren, falen en bijsturen. Leiders spelen hierin een sleutelrol: zij moeten niet alleen veiligheid bieden om te leren, maar ook het goede voorbeeld geven in hun eigen leerproces. Door ontwikkeling zichtbaar te maken en te waarderen, ontstaat een cultuur waarin mensen zichzelf durven uitdagen en collectief groeien richting het gewenste perspectief. Moens erkent dat een statische mindset kan zorgen voor een gevoel van veiligheid en verbinding, maar dit draagt uiteindelijk niet bij aan het bereiken van de doelen.  
5. Regie en inbedding
   In de vijfde sleutel zijn de pijlen gericht op de uiteindelijke inbedding: hoe zorg je dat, naast de strategische verandering, de cultuur ook daadwerkelijk verandert? Wanneer een leider betrokken is, zelf verantwoordelijkheid neemt en ook niet bang is om ‘op te ruimen’, oftewel niet-gewenste patronen te veranderen, kan de inbedding goed landen. Ook moet een leider zorgen dat de gewenste mentaliteit ook past bij de bedrijfsstructuren – een mensgerichte mentaliteit en een conservatief, hiërarchische cultuur gaan op een gegeven moment botsen. Tot slot moet de ambitie levend blijven, door regelmatig uit te zoomen en te kijken waar de organisatie nu staat en wat er nog te doen is.  

Conclusie: het leiderschap van de toekomst 

ZUURSTOF biedt krachtige inzichten die een waardevolle bijdrage leveren aan het ontwikkelen van strategisch leiderschap. De vijf sleutels voor veranderkracht zijn bijzonder relevant voor de leiders van vandaag en morgen, en vormen binnen de opleiding Strategisch Leiderschap van AOG School of Management een inspirerende invalshoek om na te denken over persoonlijke en organisatorische verandering. Als onderdeel van het programma nodigen deze inzichten deelnemers uit om hun eigen veranderkracht te versterken en zuurstof te brengen in complexe en dynamische omgevingen. Het begint bij henzelf – bij de bereidheid om met een open mindset te leren en te leiden. 

Meer weten over de opleiding Strategisch Leiderschap?

Download de brochure