Het belang van de innovatie mindset

Digitalisering laat vrijwel geen enkele organisatie ongemoeid. Het kan een zeer grote bijdrage leveren aan een verhoogde effectiviteit en efficiency van het werk. Tegelijkertijd heeft digitalisering ook een diepe impact op wat dan onze eigen meerwaarde is in een gedigitaliseerde wereld.

Zo hebben we kunnen lezen in het Future of Jobs Report 2018 (World Economic Forum) dat naar verwachting in 2025, 52 procent van de menselijke arbeid is overgenomen door programmeerbare machines en systemen.  Dan gaat het vooralsnog om arbeid in sectoren en gebieden als accountancy, industrie, klantbeheer en secretariaat. Dus daar verdwijnen vele banen. De digitale transformatie zal overigens ook nieuwe banen opleveren, naar schatting zo’n 133 miljoen.

De onderzoekers wijzen er op dat werkgevers in deze transformatie vooral van medewerkers verwachten creatief te zijn. Want anders kunnen organisaties de kansen die digitalisering biedt niet voldoende grijpen. En door creatief te denken kom je met ideeën en blijf je bijdragen aan het succes van de organisatie. Of sterker gezegd: De beste manier om niet door robots vervangen te worden, is door te investeren in je creatieve vermogens. En dat begint bij een mindset die gericht is op kansen en vernieuwing.

In deze bijdrage wil ik mij met name richten op het belang van zo’n innovatie mindset waarmee je in staat bent de kansen van digitalisering te kunnen ontdekken en benutten. Uiteindelijk is digitalisering een middel om je doelen sneller en effectiever te kunnen bereiken. Maar dan moet je wel de kans van dit krachtige middel kunnen zien en realiseren.

Wat is een innovatie mindset?

Een innovatie mindset in een organisatie verwijst naar hoe medewerkers denken over innovatie. Wat hun aannames zijn ten opzichte van innoveren. Dan gaat het bijvoorbeeld over:

• Beschouwen medewerkers zichzelf als innoveerders?
• Ziet men innovatie, bijvoorbeeld als gevolg van digitalisering, als een kans of als een bedreiging?
• Zijn management en medewerkers enthousiast over en gericht op het ontdekken en benutten van kansen om via digitalisering nieuwe waarde te creëren voor (externe of interne) klanten (of andere stakeholders)?
• Is er nieuwsgierigheid en stelt men vragen over hoe via digitalisering het ook beter zou kunnen?
• Staat men voldoende open voor het experimentele soms risicovolle karakter van digitale innovatie? Is men bereid er de nek voor uit te steken? Durft men te falen?

Waarom is een innovatie mindset belangrijk?

Innovatie is het resultaat van menselijk denken en doen. Innovaties zijn voortgekomen uit de verbeeldings- en denkkracht van mensen. Mensen die hebben gevisualiseerd, hebben bedacht, wat nieuwe mogelijkheden, verbeteringen, vernieuwingen zijn voor hun klanten of voor hun organisatie zelf. En daarna hebben ze de beste ideeën daarover gerealiseerd.

Echter, om daarvoor gemotiveerd te zijn, dat echt te willen, en het gedrag daarbij ook te tonen, daarvoor is een mindset nodig die open staat voor innoveren. Het verwijst naar het geloof in eigen kunnen, en de oriëntatie op vernieuwing en groei. In die zin lijkt het op wat Carol Dweck de ’growth mindset’ heeft genoemd. Het zelfvertrouwen dat door je talenten, je creativiteit en je inzet het verschil kan maken, voor degene voor wie je in het werk waarde levert.

Wanneer een organisatie beschikt over management en medewerkers met zo’n mindset, dan heb je werkelijk goud in je organisatie en ben je verzekerd van een permanente innovatiekracht.

Is een innovatie mindset te stimuleren?

Jazeker. Maar het vraagt wel om een constante impuls. Daarmee bedoel ik dat het leiderschap steeds weer kleine acties moet organiseren in de goede richting.

Ik geef twee voorbeelden in het licht van kansen ontdekken met digitale innovatie:

1. Stel dat je met een team afspreekt dat in de laatste 15 minuten van elke maandelijkse vergadering aandacht wordt besteed aan twee vragen: wat heb je in de afgelopen maand gehoord, ervaren, gelezen, wat een kans voor verbetering of vernieuwing biedt voor het werk dat ons team doet? En hoe kan digitalisering daarbij ondersteunen?

Omdat deze vragen elke maand terugkomen is het resultaat dat de teamleden als vanzelf meer kansen gaan ontdekken. Want hun geest is er op gefocust. Net zoals je wanneer je een nieuwe auto koopt je ineens hetzelfde model overal ziet rijden. Wanneer je nu als manager van zo’n team, de beste voorstellen die uit zulke innovatie dialogen voortkomen door een aantal teamleden laat uitwerken en presenteren, verkrijg je drie effecten:

• Je versterkt de betrokkenheid van teamleden bij innoveren, waarbij je laat zien dat innoveren kan bestaan uit kleine stapjes. Dat verlaagt de drempel om zichzelf ook als innoveerder te zien.
• Je vergroot de zelfverzekerdheid en het vertrouwen van het team dat het kan bijdragen aan innoveren omdat met de beste ideeën die naar voren worden gebracht, ook werkelijk wat wordt gedaan. Vooral als het management toont dat bij de realisatie steeds weer ondersteunt, vergroot dat het zelfvertrouwen en de acceptatie voor (digitale) innovaties en daaruit volgende  nieuwe manieren van werken.  Uit een McKinsey onderzoek (2018) blijkt dat wanneer medewerkers hun eigen ideeën genereren over hoe digitalisering hun werk kan ondersteunen, zij 1.4 keer meer succes boeken met die digitalisering.
• Het team ontwikkelt daarmee een permanente innovatiekracht op een veelheid van gebieden.

2. Organiseer een innovatiechallenge

In een innovatiechallenge werken teams van medewerkers, soms in samenwerking met klanten, ideeën uit. Vervolgens verfijnen ze de ideeën en presenteren ze die aan een groep beoordelaars, vaak is dat de directie. Het doel van het team is de kans te krijgen het idee ook te realiseren.

Ik heb veel van deze challenges begeleid en wat ik heb zien ontstaan is plezier, creatieve spanning en samenwerking. Het diepere effect van zo’n challenge is dat je bij medewerkers het zelfvertrouwen vergroot. Hierdoor zijn ze in staat om bij te dragen aan innovatie en dat het ook fun is omdat te doen. Dat bouwt aan een innovatie mindset. Zo’n challenge is te richten op de vraag: Hoe kan digitalisering ons helpen te innoveren, en dus meer waarde te creëren voor  onze klanten en andere stakeholders? Wanneer je de beste ideeën voor digitale innovatie samen laat uitwerken, versterk je daarmee de cultuur van kennisdeling, kruisbestuiving en actiegerichtheid. En dat zijn sleutelfactoren voor het succes in digitale transformatie (McKinsey, 2018)

Zes vragen voor de lezer:

• Hoe is het gesteld in de eigen organisatie met de innovatie mindset? Wat zijn krachtige acties om mensen nog meer te betrekken bij innoveren via digitalisering en te laten zien dat het effect heeft en de successen, de kleine stapjes die bereikt, zijn met elkaar te vieren? Voelen medewerkers zich in dit proces voldoende ondersteund?
• Voelen medewerkers de creatieve spanning om met hun kennis en creativiteit bij te dragen aan nieuwe waarde voor (interne of externe) klanten? Onderzoeken zij daarbij genoeg de kracht van digitale oplossingen?
• Is er een cultuur in de eigen organisatie die een innovatie mindset bevordert?
• Wordt innovatiegericht gedrag in de organisatie voldoende gewaardeerd?
• Zijn managers op alle hiërarchische niveaus er voldoende van overtuigd dat zij een cruciale rol vervullen in het signaleren en waarderen van kansrijke ideeën, ook op het gebied van digitalisering?
• Staat de organisatie voldoende open voor leren van andere organisaties, andere sectoren die verder zijn met hun digitale transformatie of een geheel andere benadering hiervoor hebben ontwikkeld? Is er in de eigen organisatie hierover voldoende diversiteit in meningen, perspectieven, ervaringen en achtergronden?

Prof.dr. Jeff Gaspersz, is als hoogleraar innovatie verbonden aan Nyenrode Business Universiteit. Hij is een veelgevraagd spreker over innovatie en creativiteit op conferenties, seminars en masterclasses.  Daarnaast schrijft hij een periodieke ideebrief met ideeën en inzichten over innovatie en creativiteit.

Jeff Gaspersz is spreker bij AOG School of Management bij de leergang Leiderschap in Management. Download de brochure van de leergang Leiderschap in Management.

Meer inspiratie opdoen over de digitalisering en de innovatie mindset?

Carol S. Dweck: Mindset: The New Psychology of Success. Ballantine Books, 2007

Future of Jobs Report 2018, World Economic Forum.

Jeff Gaspersz – Building an Innovation Mindset – The European Business Review, October, 2014

Jeff Gaspersz – Zó ontdek je kansen voor innovatie, praktische tips voor professionals, managers en ondernemers

McKinsey & Company: Unlocking success in digital transformations, oktober 2018 / Survey.