Deelnemer MSc mengt zich in discussie energiebeleid Groningen

Jan Willem van de Groep, deelnemer aan onze opleiding Master of Science Bedrijfskunde. publiceerde samen met Marcel Heskes, transitiemaker en directeur Squarewise en Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde aan de Erasmus Universiteit eind december 2014 een gedreven opinieartikel in de Volkskrant. AOG School of Management profileert zich met haar nieuwe opleiding Leiderschap in Duurzaamheid ook met het thema duurzaamheid. Daarom delen we onderstaand artikel van deze drie transitiedeskundigen graag integraal met u.

Centrale Leidraad van hun betoog: “In Groningen moeten we investeren in nieuwe energie neutrale bouw, stoppen met gas en overgaan op biomassa, wind en zon. Dan doen we écht iets nieuws.” Van de Groep is programmaregisseur Energiesprong. Bij AOG School of Management zijn we niet verbaasd dat onze deelnemers zich profileren in het omdenken. ‘Verder Denken’ luidt immers ons credo!

Gerenommeerd gezelschap

Hij bevindt zich in gezelschap van gerenommeerd omdenker, de Rotterdamse hoogleraar Rotmans. Deze treedt in het hele land veelvuldig op om te pleiten voor een radicale omslag in ons denken. Rotmans ziet in de huidige crisis een geweldige kans om de volle potentie van de deeleconomie te benutten en door te groeien naar een duurzame wereld. “We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk”, houdt hij ons voor.

In relatie tot de energiediscussie rond het Groningse gas ziet Rotmans opnieuw mogelijkheden een cruciale transitie tot stand te brengen. “Waarom nu niet de kans grijpen om echt iets nieuws te doen?”

Het Groningse drama

“In Groningen voltrekt zich een drama waarbij de veroorzaker met lapmiddelen de schade recht probeert te trekken. Dat is niet alleen principieel onwenselijk, het betekent ook een enorme gemiste kans voor het ‘pronkjuweel in gouden rand’, zoals het Groningse volkslied stad en provincie zo treffend omschrijft.”

“Sinds 1959 vindt er in Groningen gaswinning plaats. Het gas was de motor voor een ongekende economische bloei van ons land. Nederland heeft zijn welvaart mede te danken aan het gas in Slochteren en verdient daar nog steeds zo’n 12 tot 14 miljard euro per jaar mee.”

“Vanaf de jaren tachtig bleken er ook risico’s aan de winning te kleven. Door bodemdaling kreeg Groningen te maken met aardschokken. Sinds 1986 zijn er meer dan duizend gemeten. Deze schokken werden in de loop van de tijd zwaarder, wat leidde tot steeds meer schade aan gebouwen. De overheid heeft nu 1,2 miljard euro vrijgemaakt om deze schade te verhelpen.”

“Daarbij is de NAM, die voor ongeveer een derde bijdraagt, aangewezen als de partij die mag bepalen hoe dat herstel praktisch wordt uitgevoerd. Een bijzondere keuze, want de NAM haalt gas uit de grond en weet niets van bouwen, gebiedsontwikkeling of regionale infrastructuur. Zij heeft er geen belang bij verder te kijken dan de zeer beperkte opdracht van het verstevigen van woningen en het in stand houden van de status quo.”

“Waarom nu niet de kans grijpen om echt iets nieuws te doen? In veel gevallen is versteviging van huizen, scholen en andere gebouwen de juiste mogelijkheid om de veiligheid van bewoners en gebruikers op de korte termijn te garanderen. Maar als het bij verstevigen blijft – en dat is de huidige koers – dan missen we de kans op een grote, innovatieve impuls op het gebied van duurzaamheid.”

Kiruna, een voorbeeld

In Kiruna is gekozen voor een structurele aanpak en worden delen van de stad op veiliger plaatsen herbouwd. Het stadsscentrum, inclusief deze kerk, wordt verplaatst. © AFP

“We kunnen wat dit betreft iets leren van de Zweedse plaats Kiruna, waar de mijnbouw vergelijkbare problemen als in Groningen veroorzaakte. In plaats van lapmiddelen als het verstevigen van gebouwen is hier gekozen voor een structurele aanpak en worden delen van de stad op veiliger plaatsen herbouwd. Daarbij kan de stad profiteren van nieuwe, duurzame bouwtechnieken.”

“Groningen kan zelf van het gas af en wordt daarmee een aanjager van een energietransitie, waarna gas geen rol meer speelt in de gebouwde omgeving. Zo helpt Groningen Nederland van het gas af. Een transitie die hard nodig is vanuit het oogpunt van energieafhankelijkheid en verduurzaming.”

“De aanpak van Kiruna kan voor Groningen een enorme inspiratiebron zijn. Op dit moment is het beleid in Groningen gericht op het herstellen van schade en het preventief verstevigen van huizen. Herstellen is een bodemloze put en verstevigen levert Groningers geen verbetering op.”

“Is het niet veel slimmer om nu alleen die gebouwen aan te pakken die dat echt waard zijn en daarnaast te investeren in nieuwe, energie neutrale bouwwerken die sterk genoeg zijn om bevingen op te vangen? Dat biedt optimale mogelijkheden om op grote schaal in te spelen op de energie van de toekomst: biomassa, wind en zon.”

“Naast de inzet van 1,2 miljard euro uit Den Haag kan gebruik worden gemaakt van de gekapitaliseerde waarde van de energierekening die energie neutrale huizen niet meer hebben. Op allerlei plaatsen in Nederland vindt renovatie en nieuwbouw plaats, waar de nieuwste energietechnieken een plaats hebben. Maar bij een van de grootste projecten op bouwgebied – dat in Groningen – komen we niet verder dan opknappen en stutten.”

Nieuwe energiebronnen

“Laat Groningen voor de tweede keer de motor worden van de Nederlandse economie, maar dan voor wat betreft innovatie en duurzaamheid. We moeten nu kiezen voor een toekomstgerichte benadering, waarbij we sterk inzetten op nieuwe energiebronnen, die kansen bieden voor een andere economische ontwikkeling: een nieuwe bio-based economie van bedrijven die duurzaam produceren of telen. Dat levert onderscheidende economische bedrijvigheid op voor Groningen, waaraan in deze krimpregio grote behoefte is.”

“In Kiruna zijn de bewoners trots dat ze na ruim honderd jaar hun stad voor de tweede keer kunnen vormgeven. Dat kan ook in de provincie Groningen, maar dat vereist wel een stevig en moedig standpunt van de Groningers.”

“Laat Groningen voor de tweede keer de motor worden van de Nederlandse economie, maar dan voor wat betreft innovatie en duurzaamheid. Groningen verdient een grootschalige compensatie voor de schade en een impuls voor een regionale economie rond schone energie.”

“Waar de op gas gebaseerde groei begonnen is, stoppen we er ook als eerste mee. De bio-based economie is voor Groningen op termijn veel lucratiever dan de fossiele-energie-economie, waar nu meer dan 15 miljard euro in wordt gepompt, onder meer in de vorm van kolen- en gascentrales.”

“De NAM heeft een partij geselecteerd om de uitvoering aan over te dragen, maar doet dit vanuit de uitgangspunten herstellen en verstevigen. Wat ons betreft worden de uitgangspunten door een democratisch platform opnieuw bepaald. Dat platform kan bottom-up met inwoners en professionals de praktische uitdagingen van wonen in een gebied van aardbevingen aan.”

“Laat het platform een concreet project kiezen om een wijk of klein dorp opnieuw op te bouwen, waarbij het de nieuwste, energieneutrale bouwmogelijkheden benut. Geen traditionele gasaansluitingen, maar zon- of bodemwarmte. Zo krijgt Groningen, dat decennia lang het wingewest van de Randstad is geweest, iets terug.”

“Groningers houden van hun land en willen blijven leven. Zij moeten geen doekje voor het bloeden krijgen, maar kunnen rekenen op echte waardencreatie voor hun leefomgeving.”

Leiderschap in Duurzaamheid

Tot zover deze even visionaire als pragmatische benadering. Denkt u binnen uw organisatie ook na over duurzaamheid en continuïteit? Heeft u daartoe al concrete stappen gezet, maar aarzelt u hoe het vervolg vorm te geven? Is er al een visie ontwikkeld, maar vindt u het lastig deze in de praktijk te verbinden met de initiële initiatieven?

Aarzel dan niet en kijk eens naar onze nieuwe leergang ‘Leiderschap in Duurzaamheid’. Daarin worden ontwikkelingen en trends, denkmodellen, systemen en business modellen stap voor stap voor u inzichtelijk gemaakt en ontleed op hun praktische toepassing. U leert hoe u vanuit ethisch perspectief resultaatgericht te werk gaat en uw doelen stap voor stap realiseert. Duurzaam samenwerken in de keten, leiderschap bij transitieprocessen en het meten, managen en communiceren bij de vormgeving van duurzaam beleid. U raakt er zelf in thuis en ontdekt hoe u de impact op uw organisatie aanzienlijk kunt vergroten.

Is uw interesse gewekt? Download hier de brochure.