Introductie in regievoering zonder macht

Om grote projecten en maatschappelijke vraagstukken op- en aan te pakken, werken we steeds meer in netwerken en samenwerkingsverbanden. Sturing geven aan deze meer flexibele organisatievormen levert nogal eens onzekerheid op. Omdat we geen formele macht hebben, maar toch willen sturen op het eindresultaat.

Inhoud

• Wat is regievoering zonder macht?
• Waarom is regievoeren juist nu belangrijk?
• Effectief samenwerken: realiseren wat je samen wilt bereiken
• Gerichte beïnvloeding: (anderen) verantwoordelijkheid (laten) voelen
• Hoe ontwikkel je je regisseursrol?

Wat is regievoering zonder macht?

Regievoering zonder Macht is in de kern: de vaardigheid om in een samenwerkingsverband te sturen zonder dat je formeel de verantwoordelijkheid hebt.

Het is de kunst om de juiste balans te vinden tussen voortgang en draagvlak. Vanwege de voortgang zou je soms beslissingen willen nemen die het draagvlak van het project als geheel niet ten goede komen. Terwijl de nadruk op aandacht voor het draagvlak, de voortgang vaak niet ten goede komt.

Door Regievoering zonder Macht:

• Organiseer je effectieve samenwerkingen, met een functionele inrichting van communicatie en besluitvorming;
• Verminder je blokkades in de samenwerking, doordat je je kunt inleven in de houding en het gedrag van je samenwerkingspartners en zicht hebt op de mogelijkheden en praktische tools om die effectief te beïnvloeden;
• Creëer je eigenaarschap. Doordat je weet je hoe je eigenaarschap voor een gezamenlijke opgave kan creëren;

Waarom is regievoeren juist nu belangrijk?

Iedere organisatie krijgt meer te maken met unieke (maatschappelijke) opgaven. De maatschappij vraagt om maatwerk, waarbij integrale oplossingen worden geleverd. Je eigen ding doen is niet meer genoeg. Opgavegericht werken vraagt van mensen om samen te werken. Samenwerken binnen en tussen organisaties vraagt een andere manier van sturen: regievoeren. Partners zijn zelfstandig en willen samenwerken op basis van gelijkwaardigheid. Daarbij is iedere partner verantwoordelijk voor de uitkomsten van de samenwerking. Maar hoe kun je verantwoordelijk zijn terwijl je er niet over gaat?

Regievoering betekent dat je het samenwerkingsverband doelgericht kunt beïnvloeden. Dat is niet gemakkelijk.

• Het vraagt dat je meervoudig kunt kijken en dienend leiderschap (aan de opgave) kunt tonen;
• Het vraagt ook de competentie om de paradox te hanteren dat je gelijkwaardige samenwerking ‘stuurt’;
• Het betekent dat je de beheersing los kunt laten zonder dat je minder verantwoordelijk bent;
• Je kiest voor beïnvloeding zonder doorzettingsmacht.

Een goede regisseur kan omgaan met frustraties en zoekt moedig naar de grenzen van de beïnvloedingsmogelijkheden.

Effectief samenwerken: realiseren wat je samen wilt bereiken

Samenwerken is geen doel op zich, maar de opgaven van deze tijd kunnen niet meer zonder samenwerking gerealiseerd worden. Samenwerking wordt niet bereikt door dwang en contractmanagement. Er is een wederzijdse afhankelijkheid en gaat uit van gelijkwaardigheid: partners erkennen dat ze elkaar nodig hebben om een gezamenlijke opgave te klaren. Je gunt elkaar ruimte en accepteert dat de ander ook eigen belangen en visies behartigt. Sterker nog, je bent bereid de ander daarin te helpen.

Samenwerken is ook geen onderhandelen. Een onderhandeling gaat altijd over het nemen van een besluit over een verdelingsvraagstuk. De onderhandeling is klaar als het besluit is genomen. Als partners heb je samengewerkt aan het onderhandelingsresultaat. Maar het is geen creatie; het is een afspraak over de verhoudingen tussen de partners.

Echte samenwerking gaat over de realisatie van een gezamenlijke opgave, waarbij iets wordt gecreëerd. Je kunt bijvoorbeeld samenwerken aan een veilige stad door een gezamenlijk aanpak, zonder dat je afspreekt ‘wie waarover gaat’, of wat wel of niet mag. Rol-en taakverdelingen, bevoegdheden en verantwoordelijkheden en organisatiestructuren zijn volledig ondergeschikt aan en afgeleid van wat je samen wilt bereiken.

Gerichte beïnvloeding: (anderen) verantwoordelijkheid (laten) voelen

Regievoeren is niet voorbehouden aan een formele regisseur. Alle samenwerkingspartners hebben er belang bij om het samenwerkingsverband effectief te beïnvloeden. Sturing is per definitie ongelijkwaardig. Daarom is regievoering passender. In termen van Covey kies je voor een focus op zowel je cirkel van invloed, als je cirkel van betrokkenheid.

Als programmamanager ben je bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het slagen van het programma, maar je bent niet de eigenaar. Als de juristen van de beleidsafdeling zeggen dat wat jij wil niet kan moet je er toch voor zorgen dat het lukt. Dus moet je onderzoeken hoe ze zich ook verantwoordelijk gaan voelen. Dat ze met jou gaan meedenken. Het bouwen van gezonde relaties met de mensen met wie je samenwerkt is essentieel. Vertrouwen over en weer, respect voor de ander, bereidheid om verantwoordelijkheid te nemen.

Hoe ontwikkel je je regisseursrol?

De kwaliteiten van regievoerders worden vaak uitgedrukt in termen als verbindend, mensgericht en dienend. Ze hebben bij uitstek oog en gevoel voor interpersoonlijke relaties en processen. Naast deze faciliterende kwaliteiten zijn meer sturende kwaliteiten eveneens onmisbaar.

Grote opgaven hebben baat bij leiders die  het voortouw nemen. Die vanuit een stevige inhoudelijke visie te werk gaan of een sturende rol innemen om ervoor te zorgen dat er voortgang wordt geboekt. Succesvolle regievoerders combineren in hun repertoire dus meerdere, complementaire kwaliteiten. Ze zijn zowel faciliterend als directief, mensgericht als taakgericht en verbindend als confronterend, ruimte creërend als grenzen stellend. Als regisseur put je uit een breed palet aan competenties en interventies.

Tegelijkertijd moet je er genoegen mee nemen dat je niet vooraan staat. Jij dient een opgave en doet de dingen die nodig zijn om die opgave te laten slagen. Het gaat niet over jou, maar over de ander.