Werken met karakterstructuren

Tijn Ponjee

Tijn Ponjee

De leer van de karakterstructuren stamt al uit de tijd van Freud en Jung. Wilhelm Reich is de grondlegger van dit gedachtegoed. Reich was een Oostenrijks-Amerikaanse psychiater, seksuoloog, psychoanalyticus, bioloog, en natuurkundige, die bekend staat als een van de meest controversiële personen in de geschiedenis van de psychiatrie. Briljant, zijn tijd ver vooruit met een koppigheid die uiteindelijk tot zijn dood geleid heeft. Van zijn gedachtegoed is veel vernietigd en gelukkig is van zijn gedachtegoed ook wel wat bespaard gebleven en zijn vitale delen ervan door anderen doorontwikkeld. Anno 2016 is de leer van de karakterstructuren een manier van kijken naar het karakter van de mens en een steeds bekendere ‘bril’ om te kijken naar leven en werk.

Bril van karakterstructuren

Het kijken door de bril van de karakterstructuren in mijn werk als begeleider van individuen, teams en groepen geeft een heldere blik op de oorsprong van het eigen denken en handelen. Dit is wezenlijk anders dan bij een aantal andere brillen, waarbij vaak meer gekeken wordt naar het gedrag op zichzelf, de drijfveren of positieve ontwikkeling. Karakterstructuren kijkt naar de defensiemechanismen ofwel ‘maskers’ die in de jeugd ontstaan zijn onder invloed van opvoeding en ervaringen. Het masker is meer een manier om te overleven in de wereld die voor een kind vaak overweldigend en indringend is.

‘In de schaduw liggen de schatten’

En dan denk je; ‘leuk, maar wat kan ik daar dan nu mee?’

Als je jezelf uitdaagt om stil te staan bij je eigen karakterstructuren, dan kan je dit waardevolle informatie opleveren over oude patronen, automatisch reflexmatig gedrag en oud zeer. Want oud zeer, dat kennen we allemaal. Alleen kijken we daar liever niet naar. Een collega van mij zegt altijd ‘in de schaduw liggen de schatten’ en zo zie ik het ook in het werken met karakterstructuren. Het kijken naar waar gedrag vandaan komt levert waardevolle sleutels op om uit een ‘oude groef’ te komen en een nieuwe groef te maken die meer past bij de huidige realiteit. Niet meer ingegeven is door de oude ingesleten patronen, want voor we het weten zitten we daar weer in.

Karakterstructuren doorgronden

Bij de opleidingen Meesterschap in Adviseren en Leiderschap in Management verzorg ik colleges over de leer van de karakterstructuren en daag ik deelnemers uit om hun karakterstructuren te doorgronden. Samen doorlopen en doorvoelen we de zes karakterstructuren en zoeken we naar herkenning van de structuren in onszelf. Dit levert een confronterend, verhelderend en ook bevrijdend beeld op. Want één van de belangrijke gezichtspunten is dat je er niet ‘vanaf’ komt. Maar dat je door een dieper begrip van je eigen mechanisme als je onder druk komt dit beter in perspectief kunt plaatsen. En vervolgens een keuze hebt in gedrag dat eerder reflexmatig en onbewust was.

Wat het ook oplevert is herkenning bij anderen. Geliefden, familie, collega’s, leidinggevenden. Je gaat zien en begrijpen waarom je steeds uitgerekend met die collega of leidinggevende steeds weer in de klem schiet. Waarom je weerstand voelt of emotioneel wordt in bepaalde situaties. Dat je de situatie meer los kunt gaan zien van het persoonlijke stuk. En dat geeft meer acceptatie van jezelf en van de ander.

Eigen patronen en eigen gedrag

De enige met wie je je hele leven door een deur zal moeten kunnen, ben je zelf. Het raakt mij altijd om deelnemers na afloop van een college opgeruimd, vervuld en lichter de ruimte te zien verlaten. Dat de eigen schaduwen onder ogen zijn gekomen, dat er gehuild en gelachen is om de eigen patronen en het eigen gedrag. Over jezelf zal je nooit uitgeleerd zijn, en kennis van karakterstructuren bieden je de handvatten om jezelf verder te ontdekken. Zodat we meer begrip krijgen voor onze eigen menselijke maat en kunnen verzachten in onze menselijke thema’s in plaats van ons daartegen te verzetten.

Wie weet tot ziens bij AOG School of Management?

Dit bericht is een bijdrage van Tijn Ponjee. Tijn is coach voor individu en team, intervisie- en procesbegeleider, trainer en opleider. Bij AOG School of Management is ze docent in de leergangen Meesterschap in Adviseren en Leiderschap in Management.

Op de hoogte gehouden worden?

Elke maand sturen we nieuw gepubliceerde kennisartikelen en houden we je op de hoogte van (gratis) inspiratiesessies en relevante informatie over onze academische opleidingen.