Sociaal kapitaal motor voor innovatie

Het besturen van de netwerksamenleving is geen eenvoudige opgave. Telkens weer worden actoren geconfronteerd met de complexiteit en dynamiek van organiseren en veranderen. Of het nu gaat om bestuurders van bedrijven, managers, politici, belangengroeperingen of individuele burgers die iets van de overheid willen. De netwerksamenleving is voor velen grillig en onvoorspelbaar.

De oude methodes van lineair denken en handelen, top-down sturen of gewoon power play voldoen blijkbaar niet meer om iets te bereiken. Daarvoor zijn er teveel partijen in beeld gekomen en al die partijen hebben middelen om hun doelen na te streven. Die middelen zijn geld, kennissen, massaliteit en, niet in de laatste plaats, toegang tot de media. Veel bestuurders en managers worden hier moedeloos van: het oude werkt niet meer, maar het anders doen lijkt erg lastig.

Netwerkorganisaties

Maakt dit innovatie tot een onmogelijke opgave? Nee, want inmiddels blijkt dat het vormen van sociaal kapitaal een sleutel is om organisaties en netwerken goed te laten functioneren. De laatste 20 jaar hebben we ontdekt dat netwerken een prima organisatievorm zijn om in een turbulente omgeving te functioneren. Maar netwerkorganisaties hebben de neiging om anarchistisch te worden als de interne en/of externe turbulentie te groot worden. Toch kunnen netwerkorganisaties heel sterk zijn en effectief functioneren. Er is een soort optimale situatie, die door velen tegenwoordige met “flow” wordt aangeduid.

Optimale situatie

Wanneer is er sprake van zo’n optimale situatie? Dat komt vaak voor als het sociaal kapitaal in het netwerk op orde is. Cohen en Prusak hebben sociaal kapitaal mooi gedefinieerd: “Social capital consists of the stock of active connections among people: the trust, mutual understanding, and shared values and behaviours that bind the members of human networks and communities and make cooperative action possible”. Het goed laten functioneren van netwerkorganisaties staat of valt dus met het creëren van verbindingen tussen mensen die elkaar vertrouwen en begrijpen. En dat is iets wat niet op te leggen is, maar ontstaat in samenwerken. Dat is iets wat geen lineair proces is, maar fuzzy verloopt en op een gegeven moment beklijft. Naast (individueel) talent, blijkt dat sociaal kapitaal cruciaal is voor succesvol functioneren van netwerkorganisaties. Veel organisaties zoeken momenteel naar manieren om anders te gaan werken, om te innoveren. Dat vraagt mijns inziens om aandacht voor sociaal kapitaal. Pas wanneer mensen in vertrouwen en verbinding gaan samenwerken ontstaat er iets nieuws. Sociaal kapitaal zou wel eens een belangrijkere motor kunnen zijn voor innovatie dan economisch kapitaal.

HR-event

De thematiek hier geschetst door Michiel Schoemaker komt uitgebreid aan bod tijdens het HR-alumni-event: HR on the Move. Wilt u verder denken over de toekomst van HR en talentontwikkeling? Meld u aan voor HR on the Move.

Dit bericht is een bijdrage van Michiel Schoemaker. Michiel Schoemaker is kerndocent van de leergang Talent en Organisatieontwikkeling. Hij geeft al 25 jaar advies op het gebied van talentontwikkeling en koppelt door zijn opgedane ervaring als bijzonder hoogleraar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en als partner van Twynstra Gudde wetenschap aan praktijk. Tegenwoordig is hij adviseur en auteur van diverse managementboeken.

Op de hoogte gehouden worden?

Elke maand sturen we nieuw gepubliceerde kennisartikelen en houden we je op de hoogte van (gratis) inspiratiesessies en relevante informatie over onze academische opleidingen.