Breukvlakken vragen om adaptive leadership

Onze toekomst is onzeker en onvoorspelbaar. Dat komt doordat er op dit moment grote ontwikkelingen bij elkaar komen die elkaar beïnvloeden en versterken. Er ontstaan breukvlakken, waardoor mensen en organisaties transformeren. Maar hoe bepaalt u de koers als u niet weet hoe de toekomst eruitziet en trends uit het verleden geen antwoorden meer bieden? De oplossing ligt in uw ‘adaptive leadership’. U moet gevoelig worden voor breukvlakken en uw impact vergroten.

Ontwikkelingen naar breukvlakken

Verandering is van alle tijden. Bijzonder voor onze tijd zijn de snelheid, onzekerheid en onvoorspelbaarheid van ervan. Dat komt doordat er op dit moment grote bewegingen zijn op meerdere gebieden, waaronder technologie, demografie en ecologie. Op zichzelf hebben deze ontwikkelingen al forse impact op de omgeving. Maar wat we nu zien, is dat ze elkaar beïnvloeden en versterken. Daar waar deze grote ontwikkelingen samenkomen, ontstaan breukvlakken. Een breukvlak is in tegenstelling tot een trend, een ware trendbreuk, die ontstaat vanuit eerder genoemde fundamentele ontwikkelingen. Het effect van een breukvlak is dat er nieuwe strategische ruimte ontstaat, waarin nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en bedrijvigheden kunnen ontstaan, maar er ook hele befrijfstakken aan hun einde komen.

Urgentie

De impact van deze breukvlakken zien we dagelijks om ons heen. Onze economische, sociale en maatschappelijke structuren veranderen. En nieuwe business- en verdienmodellen komen in een meedogenloos tempo op. Een voorbeeld van de werking van een breukvlak is ‘yield pricing’ het verschijnsel dat (consumenten) prijzen heel snel op en neer gaan als gevolg van schommelingen in vraag en aanbod (bv. vliegtickets, hotels, taxiritten)  De oorzaak hiervan ligt  onder meer de opkomst van de smartphone, de apptechnologie en de brede beschikbaarheid van snel internet. Dit breukvlak van yield pricing heeft een aantal effecten: Mensen gaan hun smartphone meer gebruiken dan hun tablet en computer (de consument moet direct kunnen reageren op een prijsvoorstel), betalen gaat voortaan via de app op de telefoon. Er ontstaan nieuwe businessmodellen die heel snel capaciteit opkopen om deze capaciteit vervolgens als nicheproduct weer op de markt te brengen  naar mensen die daarnaar op zoek zijn: bv. de site Booking toninght: Een app die alleen maar last minute hotelboekingen aanbiedt. Dit is wat er continu gebeurt. Door breukvlakken verdwijnen er businessmodellen en hele bedrijfstakken (de posterijen)  en ontstaan er nieuwe ( pakketdiensten). Dit gaat echter niet vanzelf. Het gebeurt alleen maar doordat mensen de strategische ruimte die door het breukvlak ontstaat benutten met inzicht, innovatief vermogen en ondernemerschap. Kortom: strategisch leiderschap.

Grote ontwikkelingen

• Vierde industriële golf: onze fysieke wereld wordt verbonden in intelligente netwerken en processen. Ook wel het ‘internet der dingen’. Concrete voorbeelden zijn de zelfrijdende auto en een intelligent energienet (smart grid) dat vraag en aanbod optimaal op elkaar afstemt.
• Demografie: in de westerse wereld leven we steeds langer en krijgen we minder kinderen. Dat heeft grote gevolgen voor de zorg en ons pensioenstelsel.
• Duurzaamheid: Beter omgaan met ons leef milieu betekent bijvoorbeeld dat we nieuwe producten willen laten ontstaan vanuit afvalstromen. Bijvoorbeeld shampoo maken vanuit sinas appelschillen. Dan moet je echter wel de sinas appelschillen bij de shampoo fabriek krijgen. Dit noemen we een circulaire economie.
• Politiek: het leiderschap van de westerse samenleving is in beweging. Gevestigde partijen en systemen staan onder druk. We zien het in de Brexit, Trump en het Oekraïne referendum. De onderlinge verhoudingen in Europa en in de wereld veranderen.

Fundamenteel onzeker en onvoorspelbaar

Het probleem van breukvlakken is dat niemand de uitkomsten ervan kan voorspellen. Daarvoor is het samenspel tussen de ontwikkelingen te complex. De nieuwe realiteit is dat onze toekomst fundamenteel onzeker en onvoorspelbaar is. En dat stelt u als eindverantwoordelijke voor de strategie voor een uitdaging. Immers: u moet reageren op de veranderingen. Maar hoe stuurt u de organisatie in een toekomstbestendige richting, als de kaders fundamenteel onzeker en onvoorspelbaar zijn? Wat doet u als de bekende ‘business rules’ niet meer gelden?

Adaptive leadership nodig

Onze standaardreactie is om beslissingen te nemen op basis van bewezen methodes en trends uit het verleden. We zijn als mensen nu eenmaal ‘geprogrammeerd’ om nieuwe informatie te interpreteren op basis van bekende patronen. Je ziet het terug in de strategie van veel bedrijven. Ze zitten in een ‘red ocean’ en ze grijpen toch weer terug op de tools die ze kennen. Bijvoorbeeld, met nog meer marketing een paar procent marktaandeel proberen af te pakken van de concurrent. Maar breukvlakken vragen om een heel andere manier van denken en doen. Concreet komt het aan op uw ‘adaptive leadership’. Enerzijds moet u gevoelig worden voor breukvlakken en anderzijds uw impact vergroten zodat u uw organisatie kunt leiden in de transformatie.

Gevoelig voor breukvlakken

Hoe wordt u gevoelig voor breukvlakken? Dat gaat verder dan het benoemen van grote bewegingen. Neem FinTech, een ontwikkeling waar iedereen z’n mond vol van heeft. Het staat op vele strategische agenda’s. En vaak stopt het daar. De vraag is: hoe is het relevant voor uw organisatie? Waar liggen kansen en bedreigingen? Laat bij het beoordelen uw ingebakken trendautomatisme los. Neem afstand en kijk verder dan de structuren van vandaag. Bij AOG School of Management spreken we dan over conceptueel denken; gestructureerd dromen over de toekomst en nieuwe combinaties maken.

Transformatie in de auto-industrie

De auto-industrie is een voorbeeld van een sector die visie op de toekomst combineert met de realiteit van vandaag. Het oorspronkelijke verdienmodel, de verkoop van auto’s, staat onder druk. Mensen wonen steeds meer in stedelijke gebieden. Ze willen geen auto, maar snel en goedkoop vervoer. Daarom ontwikkelen autoconcerns nieuwe mobiliteitsconcepten, in lijn met Uber en Blablacar. Dat doen ze naast hun huidige activiteiten.

Impact vergroten

Door de succesverhalen van tech start-ups lijkt onze omgeving maakbaar. Echter, er is maar een handjevol bedrijven dat een sector totaal kan vernieuwen. De overige 99% van de organisaties hebben vastgoed, mensen, investeringen en businessmodellen die niet snel kunnen transformeren. Professionals in deze organisaties moeten hun impact vergroten zodat ze hun organisatie kunnen leiden in de onvermijdelijke transformatie. Deze transformatie stopt niet bij de oude grenzen van de bedrijstak. Kansrijk is de revival van het Nederlandse ‘witte fietsenplan’ van zo’n 50 jaar geleden,. Het oorspronkelijk idee dat er in de stad gewoon een vloot fietsen beschikbaar zou zijn vanwaaruit ieder naar behoefte een fiets kan pakken om na gebruik weer weg te zetten met  nooit succesvol geworden doordat er geen ‘verdienmodel’ bij te vinden was. Ruim 50 jaar later wordt deze vloot gecombineerd met een bestelapp, een gps om d dichtstbijzijnde fiets te vinden en een Q code om af te rekenen. Een daverend succes voor mobilliteit in de stad, in China…….. Zo verschuiven de grenzen van een bedrijfstak.

Als eerste in de toekomst aankomen

Boven alles geldt: stilstaan is geen optie. U en uw organisatie moeten in beweging komen. Neem op tijd initiatief en pak de ruimte om nieuwe verbanden te leggen.  Want, ook al is de toekomst onzeker en onvoorspelbaar en weet niemand hoe deze eruitziet. Het gaat erom dat u als eerste in die toekomst aankomt.

Ontwikkel uw adaptive leaderschip met AOG School of Management

In de leergang Strategisch Leiderschap leert u hoe u strategische beslissingen maakt in een onzekere en onvoorspelbare wereld. Door uw adaptive leadership te ontwikkelen. U leert samen met professionals uit allerlei organisaties ieder met hun eigen ervaring en achtergrond. Na de leergang bent u geen volger, maar staat u aan het stuur van strategievorming.

Dit artikel is een bijdrage van prof. drs. Philip Wagner. Hij is kerndocent van de leergang Strategisch Leiderschap van AOG School of Management. Wilt u meer informatie over de leergang Strategisch Leiderschap? Neem dan contact op met opleidingsadviseur Ronald Hellinga, hellinga@aog.nl of telefoonnummer 088 556 10 57. Dit artikel is opgenomen in het E-book ‘Uw strategische blinde vlek als kans’. Dit e-book download u hier!