‘De kleren van de leider’ – 19 inzichten in leiderschap

Vier jaar geleden presenteerden Jesse Segers en Koen Marichal 19 inzichten in leiderschap in hun boek ‘De leider in de spiegel’. In juni 2017 verscheen de dubbeldikke opvolger: ‘De kleren van de leider’. Een update van ons denken over leiderschap, verduidelijkt Segers. Beide auteurs werken aan de Antwerp Management School, Marichal als onderzoeker en docent en Segers als vice-decaan Onderwijs en professor Leiderschap en Organisatiegedrag. Tijdens de leergang Nieuw Leiderschap in Organisaties van AOG School of Management deelt Segers inzichten over leiderschap met de deelnemers. In dit blog leest u het interview met Jesse Segers over zijn nieuwe boek.

“Dit boek is een combinatie van inzichten die we hebben opgedaan op basis van interviews, het werken met leiders en wetenschappelijke ontwikkelingen. We hebben gesprekken gevoerd met een breed palet aan leiders: met CEO’s van grote organisaties, maar ook met mensen die een ander verhaal vertellen. Zoals een vrouw die aan het hoofd staat van een school met leerlingen met 44 verschillende nationaliteiten, waarvan een op de 6 een kind van een vluchteling is. Wat we de afgelopen vier jaar vooral hebben gemerkt is dat we steeds minder normatieve uitspraken over leiderschap doen. Leiderschap hangt af van je context en je stijl. Persoonlijk leiderschap is voor velen belangrijker geworden, waarbij de nadruk meer is komen te liggen op dat je als leider letterlijk goed voor jezelf moet zorgen. Mindfull zijn, gezond leven, voldoende slapen: ‘Leaders unload their camel en show up again and again’. Leiderschap vraagt ook om moed en volharding in een complexe wereld.”

Tijdperk van Trump
“De contextuele aard van leiderschap is steeds zichtbaarder geworden. We zijn aanbeland in het tijdperk van Donald Trump, een leider die het prototype is voor een deel van de Amerikaanse populatie. Hij vertegenwoordigt zijn eigen clan uitstekend met zijn onbeschoftheid en de manier waarop hij waarden en normen materialiseert. Hij is het voorbeeld van een ‘tribal leader’, een leider die zijn eigen clan vertegenwoordigt. Dit voorbeeld signaleert een probleem van deze tijd. Mensen gaan het liefst om met mensen die gelijk geaard zijn. Ze volgen mensen van hun eigen clan. Dankzij het internet is dat veel gemakkelijker geworden.

Trump is een fantastische leider, maar alleen voor zijn eigen clan. Hij is de leidinggevende van Amerika, de hoogste aap in de boom, de CEO, de president. Maar er zijn veel mensen die de straat op gaan en zeggen: “Jij mag dan wel de leidinggevende van dienst zijn, je bent niet mijn leider.’ Zijn eigen clan ziet dat uiteraard heel anders. Hoe slaag je erin die groepen met elkaar te laten samenwerken? Je kunt als clanleider laten zien dat je bij de groep hoort, een van hen bent, en je tegelijkertijd bewegen naar de rand van de groep waar je de advocaat van de duivel speelt. Je staat met een been binnen en een been buiten. Je hoort bij de groep, maar je neemt afstand omdat je vindt dat de groep een iets andere kant uit moet gaan. Een leider die dit heel goed kon was Nelson Mandela. Hij was de leider van de gewapende ANC en hij zei: ‘Neem je wapens en gooi ze in de zee. Jullie hebben mij gekozen als jullie leider, laat mij jullie leiden.’”

Clans verbinden
“De grote uitdaging van de wereld is hoe we clans met elkaar verbinden. Dat geldt niet alleen voor landen maar ook voor organisaties. Het probleem is niet ‘ik versus zij’. Evolutionair is het vrij snel duidelijk dat je elkaar nodig hebt. Als je je intuïtie volgt weet je dat je met anderen van je eigen clan moet samenwerken om te overleven. Het probleem ligt bij ‘wij versus zij’. Samenwerking met een andere clan is moeilijk en evolutionair gezien niet nodig. Kijk naar de Europese Unie, kijk naar de vluchtelingenproblematiek. Het kost energie om kinderen in Afrika te helpen. Als je rationeel denkt, weet je dat een kind in Afrika even veel recht heeft op een goed leven als een kind in Europa. Om samenwerking tussen clans te bevorderen moet je het hoofd koel houden, je biologie overstijgen, je emoties uitschakelen. Niet denken in ‘wij versus zij’. Dat is niet gemakkelijk.”

Gedeeld en duurzaam leiderschap
“Een ander inzicht is dat je als leider de klus niet alleen kunt klaren. De wereld is daarvoor te complex: je hebt andere leiders nodig, gedeeld leiderschap. Denk aan Angela Merkel en de Europese vluchtelingenproblematiek. Zij geeft zelf aan dat ze dat niet alleen kan oplossen en andere landen nodig heeft. Je ziet meteen ook hoe moeilijk dat is. Van belang is dat leiders zich persoonlijk tot elkaar verhouden, dat ze zich veilig bij elkaar voelen. Zoals Kohl en Gorbatsjov, die over hun vaders en hun kinderen konden praten. Menselijke contacten, los van de rol of de functie, helpen clanleiders om elkaar te vinden. Kwetsbaarheid is de wieg van leiderschap. Duurzaam leiderschap betekent dat je jezelf vragen durft te stellen, dat je je menselijke kanten laat zien, je authenticiteit. En dat werkt: mensen volgen graag een mens. Dit inzicht is hard nodig op het wereldtoneel en binnen organisaties.”

Leiderschap op persoonlijk, team- en organisatieniveau
“Tijdens de leergang Nieuw Leiderschap in Organisaties van AOG School of Management komen de inzichten uit ons boek aan de orde. Gedeeld leiderschap is een van de thema’s die we behandelen, waarbij ik laat zien dat hiervoor drie niveaus nodig zijn: persoonlijk leiderschap, teamleiderschap en organisatieleiderschap. Op persoonlijk niveau is het belangrijk je ego onder controle te houden, en dat je toch initiatief durft nemen. Op teamniveau wil je een veilige sfeer creëren. Je wilt weten wie wat kan, wil en durft en je moet met conflicten kunnen omgaan, want hoe groter het aantal stemmen, hoe sneller conflicten ontstaan. Tot slot heb je op organisatieniveau een bindingsmechanisme nodig. De lijm die de mensen die alle kanten uit vliegen bij elkaar houdt. Die lijm bestaat uit een gemeenschappelijke visie en gedeelde waarden.

Geïnspireerd? Bekijk de opleiding Nieuw Leiderschap in Organisaties. 

Informatie over het boek ‘De kleren van de leider, 19 inzichten in leiderschap’. Koen Marichal en Jesse Segers. Pelckmans Pro, 2017. Engelse titel: “The clothes of the leader.’