Gestold wantrouwen

De formatie is in volle gang als ik dit schrijf. Lukt het de onderhandelaars om tot een samenwerking te komen? ‘Vertrouwen en hoe daar aan te werken, is heel erg belangrijk’, zegt Carla van Baalen, directeur van het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis in de NRC van 1 april jl. Na de polarisatie van de verkiezingsstrijd moet men nu tot elkaar zien te komen. De uitkomst van de formatie moet leiden tot een regeerakkoord. ‘Gestold wantrouwen’ wordt dit akkoord genoemd, aldus Van Baalen. Daar moeten we van af!

Een voorwaarden voor vertrouwen is juist het scheppen van duidelijkheid. Het is dus een goed idee om afspraken vast te leggen, en niet om dat wantrouwen te noemen.  Daarbij komt dat werken aan vertrouwen een proces is, het is nooit af, niks gestold. We kunnen nu al voorspellen dat er dilemma’s  ontstaan, ook al leg je afspraken zo goed mogelijk vast. Het is nu de kunst dat politici in staat zijn om op die lastige momenten in gesprek te blijven om te voorkomen dat er wantrouwen ontstaat.

Hoe kunnen zij werken aan vertrouwen? Uit vertrouwensonderzoek komt naar voren dat het om vier elementen gaat: bekwaamheid, goede wil, integriteit en communicatieve vaardigheden.  Je moet dus als politicus over vakmanschap beschikken. Je moet goed geïnformeerd zijn en visie hebben. En je moet niet alleen je eigen belang nastreven, maar ook op zoek gaan naar het gemeenschappelijke belang en daarbij de ander ook iets gunnen. En je aanpak moet integer zijn. Je moet de waarden waar je als leider voor staat, de cultuur die je uitdraagt, ook zelf na- of liever voorleven. ‘Walk your talk’, zoals de Engelstaligen zeggen. En je moet daarover op een zorgvuldige en oprechte manier communiceren. Dat geldt voor hen onderling, maar ook in hun relatie met de burgers. Wij burgers willen geen verborgen agenda’s en valse beloftes, maar authenticiteit, transparantie en een luisterend oor.

Begin december deed Jan Terlouw bij DWDD een oproep aan politici om zich hard te maken voor datgene wat er toe doet in het leven: een zowel fysiek als sociaal gezonde samenleving. En hij benadrukte hun voorbeeldfunctie. De geloofwaardigheid van de politici wordt tijdens deze onderhandelingen op de proef gesteld.

Lukt het ze om haantjesgedrag te voorkomen? Lukt het zo om zich open en eerlijk op te stellen? Dat vraagt om moed. Toch is het dé manier. Door in lastige situaties in dialoog met elkaar hulpvragen te stellen, fouten te erkennen, kennis te delen en negatieve emoties te onderzoeken en vervolgens te dempen, vinden we de verbinding met elkaar. Zo openen we de toegang tot onze creativiteit en de juiste inzichten om oplossingen te vinden. Echte oplossingen in het leven van alle dag, met elkaar en voor elkaar.

Dat is wat werken aan vertrouwen inhoudt in deze tijd, een actief onderzoekend proces dat nooit ophoudt. Zo ontstaat er positieve energie en dan zijn wij mensen tot veel in staat. Dit geldt voor politici maar is net zo goed op alle leiders in onze samenleving van toepassing!

Dr. Pauline Voortman is docent in de leergang Nieuw Leiderschap in Organisaties en maakt sinds 2012 van ‘werken aan vertrouwen’ haar ‘core-business’. Het is haar missie werkend Nederland te helpen betere resultaten te boeken door bewust aandacht te besteden aan het thema vertrouwen. Dit doet zij vanuit haar bedrijf www.trustworks.nl