Drie vragen voor elke leider

Drie vragen die u zichzelf moet stellen om meer gezag te ontwikkelen.

Volgen uw medewerkers geheel vrijwillig en gemotiveerd uw aanwijzingen en voorbeeld, of luisteren ze alleen omdat u de baas bent? Soms is het moeilijk om goed het onderscheid te maken als leidinggevende, maar er is wel degelijk een diep en fundamenteel (ja, zelfs biologisch) verschil. Een gehoorzame medewerker luistert omdat u in een positie bent om iets voor (of tegen) hem of haar te doen. Volgen uw medewerkers vrijwillig, dan is er sprake van gezag.

Gezag werkt een stuk prettiger dan gehoorzaamheid. Hebt u gezag, dan zijn er minder conflicten en is er minder stress, zowel bij uzelf als uw medewerkers. Medewerkers zijn ook meer betrokken en nemen meer initiatief, een half woord is vaak genoeg. Maar hoe ontwikkelt u gezag? De evolutionaire leiderschap theorie biedt hier antwoorden.

De evolutie van leiderschap ELT gaat er van uit dat gezag ontstaat vanuit een strategische keuze die automatisch en onbewust wordt gemaakt in het brein van de volger. Het is de instinctieve reactie om een leider te volgen. Een goede leider volgen had voor onze voorouders veel voordelen, groepen met leiders doen het in de regel beter dan groepen zonder leiders. Maar wie volg je wanneer? Het idee dat onze voorouders simpelweg de grootste en de sterkste volgden is een fictie. Evolutie heeft het brein uitgerust met beslisregels die helpen optimale keuzes te maken. Drie overwegingen zijn hierbij relevant: – heeft leiderschap toegevoegde waarde in deze situatie? – wie kan de meeste toegevoegde waarde bieden? – is die persoon ook betrouwbaar?

De eerste vraag is belangrijk omdat leiders niet altijd toegevoegde waarde hebben. Anderen volgen terwijl je prima jezelf kunt redden is evolutionair niet handig (dan zullen mensen ook eerder misbruik van je maken). Vervolgens is er de vraag wie toegevoegde waarde heeft. Personen en situaties verschillen en niet iedereen heeft in elke situatie evenveel toegevoegde waarde voor de groep. Soms heb je iemand nodig die mensen bij elkaar brengt, soms iemand die voor gaat in de strijd. Onze voorouders kenden geen vaste leiders, leiderschap ontstond natuurlijk als het relevant was. Ten slotte is er het punt van integriteit. Een leider die misbruik maakt van zijn positie kan de groep benadelen en het is daarom niet handig een onbetrouwbare leider te volgen. Om die reden hebben mensen overal ter wereld een sterke instinctieve voorkeur voor integere leiders.

Gezag stimuleren
De beste manier om gezag te ontwikkelen is door op het instinct van de volger in te spelen. Dit doet u door uzelf continu drie vragen te stellen:

1. Is het in deze situatie zinvol om op te treden als leider?

2. Hoe kan ik de meeste toegevoegde waarde bieden voor mijn mensen?

3. Ben ik volledig eerlijk en betrouwbaar?

Optreden wanneer leiderschap niet relevant is gaat ten koste van gezag, want dit gedrag wordt snel als dominantie en bemoeizucht ervaren. Mensen willen wel leiders volgen, maar ze willen (in de regel) niet gedomineerd worden. Timing is zo essentieel, er is een goed en een slecht moment voor leiderschap. Wanneer uw timing goed is, uw optreden als waardevol wordt ervaren en mensen u als integer zien, dan is gezag een natuurlijke reactie. De uitdaging is er voor te zorgen dat de mensen die u aanstuurt deze drie vragen positief blijven beantwoorden.

Meer weten?
Gezag is een van de thema’s in de academische opleiding Psychologie in Organisaties. Deze opleiding is voor managers en leidinggevenden die zich willen verdiepen in het gedrag van mensen in organisaties. Inzicht in complexe psychologische patronen biedt de fundamentele basis voor het versterken van leiderschap in het faciliteren van hogere prestaties en meer werkplezier. Meer weten? Ga naar opleiding Psychologie in Organisaties >>